Адамдардын нарциссизм, Макиавеллизм, психопатия жана садизм сыяктуу «кара» мүнөз өзгөчөлүктөрү өзүнчө эле уулуу атмосфера жаратат. Алардын өзүмчүлдүгү, манипулятивдүүлүгү, сезимсиздиги жана агрессияга жакындуулугу ар кандай өз ара аракеттенүүнү чыңалган жана кыйратуучу кылат. Бирок эң кооптуу жагдай – эки ушундай адам бири-бири менен кагылышкан учур. Куруучул сүйлөшүүнүн ордуна, ар ким үстөмдүк кылууга аракет кылып, эч ким артка чегинбейт.
Бул тууралуу «InoZpress» шилтеме берүү менен билдирди Psychology Today
Тампадагы университеттин окумуштуулары жүргүзгөн жаңы изилдөө кара мүнөздүү адамдар кандай жаңжал башкаруу стилдерин колдонорун иликтейт. Ал мындай адамдар кырдаалды андан ары курчуткан стратегияларды тандаарын көрсөтөт. Бул жүрүм-турум моделдерин түшүнүү – кыйратуучу жаңжалдарга аралашпоого жана алардын кесепетин азайтууга жардам бере турган курал.
Кооптуу төрттүк: кара тетрада эмнелер бар
Кара тетрада коомго зыян келтирүүчү жүрүм-турум менен байланышкан төрт өзгөчөлүктү бириктирет. Нарциссизм – өзүн өтө жогору баалоо жана суктанууга муктаждык. Макиавеллизм – циникалык көз караш жана башкаларды өз кызыкчылыгы үчүн колдонуу. Психопатия – импульсивдүүлүк, башкалардын сезимине кайдыгер мамиле жана боор оорубоо. Садизм – оорутуу жана басынтуу аркылуу ырахат алуу.
Бул өзгөчөлүктөр ар кандайча чырдагы жүрүм-турумга таасир этет, бирок биригип кеткенде абдан кооптуу айкалышты түзөт. Мындай адамдар жеңилбестикти жактырышпайт, башкалардын сезимин эске алышпайт жана үстөмдүктөн ырахат алышат. Эгер эки кара тетрада мүнөздөгү адам кагылышса, жаңжалдын кыйроого айланышы ыктымал.
Кара мүнөздүү адамдар жаңжалда кандай жүрүшөт
Компромисске келүүнүн ордуна, алар көбүнчө үстөмдүк кылуучу жүрүм-турумду тандашат. Өз пайдасы үчүн бийлик, коркутуу, басым жана манипуляцияны колдонушат. Уступка – алар үчүн алсыздык. Аларда жүрүм-турум күтүүсүз болуп, айланадагыларды адаштырат.
Кээде алар качууну тандашат – бул мамилени сактоо үчүн эмес, манипуляциянын бир бөлүгү катары. Жакшы көрүнүп коюп, күтүүсүз сокку уруша алышат. Алардын ыкмасы башаламан, бирок дайыма өз пайдасына багытталган – бул мамилени же кырдаалды талкаласа да.
Изилдөөнүн жыйынтыгы жана негизги табылгалар
Изилдөөгө 18 жаштан 99 жашка чейинки 1100дөн ашык адам катышкан. Алар чыр чыккан учурдагы жүрүм-турумун баалап, кара мүнөзгө тесттен өтүшкөн. Натыйжада, төрт мүнөздүн баары үстөмдүк кылуучу стиль менен оң байланышта экени аныкталган. Айрыкча нарциссттер ар түрдүү стилдерди колдонушу менен айырмаланган.
Бул алардын өзүн жогору көргөндүгүнөн келип чыккан. Компромиссти же качууну натыйжалуу болгондуктан эмес, баарын кыла алам деп ойлогондуктан колдонушат. Мындай «көп жактуулук» аларды кооптуу кылат – жүрүм-турум күтүүсүз жана өзгөрүлмө болот.
Эки кара мүнөз кагылышканда эмне болот
Эки кара мүнөздүү адам кагылышканда кырдаал көзөмөлдөн чыгып кетет. Эч бири боор ооруга же компромисске жөндөмдүү эмес, ар бири агрессивдүү жана башаламан аракет кылат. Алар чабуулду дароо башташы мүмкүн же күтүүсүз сокку уруу үчүн сүйлөшүүдөн качышы ыктымал.
Мындай чыр бирөөнүн жеңиши менен бүтпөйт – экөө тең зыян тартат. Тышынан бирөө уткандай сезилиши мүмкүн, бирок узак мөөнөттүү кесепети экөөнө тең зыян. Бул жаман ойнолгон шахмат оюнуна окшош, анда жеңген адам да утулуп калат.
Өзүңдү кара мүнөздүү адамдардан кантип сактоо керек
Кара мүнөздүү адамдардын жүрүм-турум үлгүлөрүн түшүнүү – алардын манипуляциясына кабылбоого жардам берет. Эгер кимдир бирөө үстөмдүк кылып жатса – бул сени башкарууга аракет кылганы болушу мүмкүн. Эгер алар байланышты үзүп жатса – бул ыктымал стратегия. Кырдаалды түшүнүп, эмоциялык аралыкты сактоо – коргонуудагы биринчи кадам.
Манипуляторлор агрессивдүүлүк менен достукты алмаштыра алышат. Алар кайсы стиль колдонуп жатканын дароо таануу керек. Бул сени оюнга тартылуудан сактап калат жана өз позицияңды бекем кармоого жардам берет.
Биз буга чейин жазганыбызды эскертебиз, yнөмдүүк аркылуу ден-соолукту жакшыртуунун жаңы жолдорду.
