Psychology Today маалыматына ылайык, жаштардын бакыт деңгээли кескин төмөндөп, тынчсыздануу, депрессия жана суицидалдык ойлор тарыхый чектерге жетүүдө. Окуучулар жана студенттер COVID-19 пандемиясынын кесепеттери, климаттык коркунучтар, геосаясий туруксуздук жана жасалма интеллекттин өсүшү менен айкалышкан чыныгы жашоого туш болууда, жазат InoZpress.
Мурда изилдөөлөрдө «бакыттын U ийри сызыгы» байкалган: өспүрүм оптимизми жаштык кризиске алмашып, кийин жетилген тынчтык менен толукталчу. Бирок азыркы маалыматтар бул ийри сызык төмөн карай кеткен түз сызыкка айланганын көрсөтүүдө. Жаштар жашоого оор белгисиздик менен кирип, бул алардын азыркы бакытын гана эмес, чоңойгондо калыбына келүү мүмкүнчүлүктөрүн да коркунучка салууда.
«U ийри сызыгынан» эркин түшүүгө
Изилдөөлөр көрсөтүп тургандай, XXI кылымдын өспүрүмдөрү чоң жашоону «поли-кризис» шартында башташты. Француз философу Эдгар Морен бул түшүнүктү өткөн кылымда теориялык деңгээлде сүрөттөгөн, бирок бүгүн ал бүтүндөй муундун чындыгына айланды. Пандемия учурундагы обочолонуу социалдык байланыштарды алсыратты, эми жаштар климаттык кырсыктар жана эмгек рынокторунун туруксуздугу кадимки көрүнүш болгон дүйнөдө жашоого аргасыз.
Жеке инсандыктын калыптанышы — Эрик Эриксон аны «идентификация кризиси» деп атаган — азыркы шартта туруктуу багыттардын жоктугу менен татаалдашты. Белгисиздик дайыма үстөмдүк кылгандыктан, жаштар жер тайгактай болуп жатканын сезишет, бул болсо жашоого канааттанбоонун өнөкөт түрүнө айлануу коркунучун күчөтүүдө. Адистер эскертишет: жашоодо «кайтып келүү чекити» жоголуп кетиши мүмкүн.
Туруксуз кылым үчүн жашоо көндүмдөрү
Азыркы билим берүү системалары жана маданий күтүүлөр түз сызык боюнча карьералык траекторияларга ылайыкташкан, бирок алар азыр жокко чыгып баратат. Жаштардан спортто, билимде же карьерада эрте жана тар адистешүү талап кылынууда. Бирок тандалган багыт автоматташтыруу же жаңы технологиялардын таасири астында кыйраганда, жылдар бою жасалган аракеттер «жоголгон инвестицияга» айланат.
Адистер белгилешет: туруктуулуктун ачкычы бир гана тармактагы терең билимде эмес, кеңири көндүмдөрдүн көп түрдүүлүгүндө. Ар тараптуу жөндөмдөр кризистик шарттарда тезирээк ыңгайлашууга жана чечим табууга мүмкүнчүлүк берет. Практика көрсөткөндөй, көп тармактуу тажрыйбага ээ адамдар стресске оңой туруштук берип, жаңы идеяларды тез жаратып жана психологиялык туруктуулукту сактап кала алышат.
Жаңы дүйнөдө жашоого ыңгайлашуу
Туруксуздук шартында коом баалуулуктарын жана тарбиялоо ыкмаларын кайра карап чыгууга тийиш. «Өзүңдүн кумарыңды ээрче» деген эски формула басым булагына айланып, 18 жашында так максаттын жоктугу жеңилүү катары кабыл алынууда. Бирок чындыгында жалгыз жолго байланып калуу алда канча кооптуу, анткени ал жол тупикке алып барышы мүмкүн.
Адистер белгилешет: жаштарда ыңгайлашуу жөндөмүн калыптандыруу жана түз эмес жашоо маршруттарын нормалдаштыруу маанилүү. Ой жүгүртүүдөгү ийкемдүүлүк жана жаңы мүмкүнчүлүктөрдү ачуу жөндөмү туруктуулук менен бирдей бааланууга тийиш. Белгисиз дүйнөгө даярдык билимин кызыгууну шыктандыра турган программаларды жана натыйжадан да процессти баалаган стажировкаларды камтууну талап кылат.
Биз буга чейин жазганыбызды эскертебиз, кечиримдүүлүк азаптан бошонууга жана ден соолукту чыңдоого жардам берет.
