Жетишсиз уйку бир караганда зыянсыз көрүнгөнү менен, анын кесепети өтө терең болушу мүмкүн. Болгону үч түн тынчы жок уктоо организмде жүрөк-кан тамыр ооруларына алып келүүчү өзгөрүүлөрдү баштайт. Уйкунун жетишсиздиги чарчоону гана эмес, кан курамындагы коркунучтуу өзгөрүүлөрдү да шарттайт.
Бул тууралуу «InoZpress» шилтеме берүү менен билдирди Science Alert
Швециядагы Уппсала университетинин окумуштуулары жүргүзгөн жаңы изилдөө көрсөткөндөй, болгону үч түн уктабастык жүрөк оорулары менен байланышы бар сезгенүү белокторунун деңгээлин көтөрөт. Бул өзгөрүү жаш, ден соолугу чың адамдарда да кыска убакыт ичинде пайда болот.
Изилдөө кандай жүргүзүлдү
Изилдөөгө катышкан 16 жаш жигит лабораториялык шартта толугу менен көзөмөл алдында жашашты. Тамактануу, кыймыл-аракет жана жарыктын таасири толугу менен жөнгө салынды. Алар эки башка режимден өтүштү: үч түн толук уйку (8,5 саат) жана үч түн чектелген уйку (4,25 саат).
Ар бир режимден кийин катышуучулар кыска, бирок күчтүү велосипед машыгуусун аткарышып, машыгуу башында жана соңунда кан тапшырышты. Ушул кан анализдери аркылуу 90га жакын белоктун деңгээли текшерилди. Натыйжада, уктабаган түндөрдөн кийин сезгенүү маркерлеринин кескин жогорулаганы аныкталды.
Кан курамындагы коркунучтуу белоктор
Жетишсиз уйку организмде стресс белокторунун бөлүнүшүн күчөтөт. Бул белоктор кан тамырларга зыян келтирип, жүрөк жетишсиздиги, жүрөктүн ритминин бузулушу жана башка оорулардын коркунучун жогорулатат. Эгерде бул белоктор узак убакыт жогору бойдон калса, оорулар өнөкөткө айланышы мүмкүн.
Адатта физикалык активдүүлүк интерлейкин-6 жана BDNF сыяктуу пайдалуу белоктордун бөлүнүшүн күчөтөт. Бирок уктабаган түндөрдөн кийин бул пайдалуу реакциялар кыйла начарлайт. Демек, жетиштүү уйку болбосо, организм машыгуудан да тиешелүү пайда ала албай калат.
Жаштар да коркунучта
Изилдөөнүн өзгөчөлүгү — бул өзгөрүүлөр жаш жана ден соолугу жакшы адамдарда да пайда болушу. Бул учурда коркунуч бир гана карылар үчүн эмес, дайыма активдүү жаштар үчүн да актуалдуу. Уйкунун үзгүлтүккө учурашы жаш организмге да дароо таасир этет.
Жашоонун ритми менен байланыштуу уйкунун бузулушу бүгүнкү күндө кеңири таралган көрүнүш. Изилдөөлөр боюнча, ар бир төртүнчү адам түнкү уйкудан жетишсиз жабыркайт. Бул болсо, миллиондогон адамдар күнүгө жүрөгүн коркунучка салып жатканын билдирет.
Качан кан алынганы да маанилүү
Изилдөө учурунда белгилүү болгон дагы бир нерсе — кан качан алынганы дагы жыйынтыкка таасир этет. Эртең менен жана кечки убактарда белок деңгээли айырмаланып, уктабаган түндөрдө бул айырма дагы да күчөгөнү байкалган.
Бул организмдин биологиялык ритминин маанисин көрсөтөт. Жетишсиз уйку бул табигый процесстерди бузуп, ички системалардын ишин татаалдаштырат. Уйкунун убактысы гана эмес, үзгүлтүксүздүгү жана сапаты да маанилүү экени далилденүүдө.
Бир эле түн баарын өзгөртөт
Көпчүлүк адамдар түнү уктабасты жумуш, социалдык байланыш же экрандагы убакыт үчүн алмаштырышат. Бирок организм мындай курмандыктарды кабыл албайт. Анын ичиндеги химиялык баланс бузулуп, ден соолукка ачык зыян келет.
Уйку жетишсиздиги денедеги сезгенүүнү күчөтүп, жүрөккө жүк салат. Бул өтө жогору кандын басымы, аритмия же инфарктка алып келиши мүмкүн. Ошондуктан ар бир түнкү уйку ден соолук үчүн чечүүчү мааниге ээ экенин унутпоо зарыл.
Биз буга чейин жазганыбызды эскертебиз, диета тууралуу жаңы көз караш.