Жарандардын бийликке жана мамлекеттик институттарга болгон ишеними глобалдык деңгээлде төмөндөп баратат. Бирок бул көрүнүштүн түпкү себеби саясаттын өзүндө эмес, адамдардын дүйнөгө болгон негизги көз караштарында болушу мүмкүн. Изилдөөлөр көрсөткөндөй, айлана-чөйрөнү коркунучтуу, адилетсиз жана жагымсыз деп эсептегендер көбүнчө ар кандай саясий күчтөрдөн баш тартышат. Бул көрүнүш – “терс дүйнө ишенимдери” деп аталат жана ал адамдардын саясий жүрүм-турумуна жана коомдук ишенимине чоң таасир берет.
Бул тууралуу «InoZpress» шилтеме берүү менен билдирди Psychology Today
Австралияда жүргүзүлгөн сурамжылоонун жыйынтыгында, дүйнөнү жаман деп эсептеген адамдар, салттуу ири партияларга эмес, жаңы же четке сүрүлгөн партияларга добуш бергенге жакын экени аныкталган. Бул адамдар үчүн маселени сол же оң тарап эмес, бардык бийликке болгон ишенимдин жоктугу аныктайт. Бул таасир коомдогу негизги көз караштар саясатка түздөн-түз таасир этерин далилдейт.
Негизги дүйнө көз караштары шайлоочулардын тандоосуна кандай таасир этет
Негизги ишенимдер – бул адамдын дүйнө жөнүндөгү эң негизги түшүнүктөрү. Эгер адам дүйнөнү кооптуу жана коркунучтуу деп кабыл алса, анда ал саясатты да ишеничсиз жана коркунучтуу деп кабыл алат. Бул адамдар мамлекеттик түзүмдөргө да, алардын иш-аракеттерине да ишенбейт. Алар позитивдүү реформаларды да шек менен кабыл алышат, анткени дүйнөнү терс кабылдоо алардын бардык пикирине таасир берет.
Бул ойлоо модели – “кайталанган пикир цикли” деп аталган психологиялык механизм аркылуу бекемделет. Адам бир жолу дүйнөнү жаман деп кабыл алган соң, андан жамандык гана издеп калат. Ар бир жаңы кырдаал бул терс ишенимди дагы күчөтүп, натыйжада дүйнө тууралуу көз караштар мындан да начарлап кетет.
Эмне үчүн жакшы шарттар ишенимди өзгөртпөйт
Илимий изилдөөлөр көрсөткөндөй, адамдын дүйнөгө болгон көз карашы анын жашоо шарттарынан көп учурда көз каранды эмес. Бай жашаган, коопсуз аймакта жашаган адамдар да дүйнөнү терс кабыл алышы мүмкүн. Пандемия учурунда дүйнө объективдүү түрдө коркунучтуу болуп калган күндө да көпчүлүк адамдардын дүйнө кабылдоосу өзгөргөн эмес.
Бул феномен коомдук ишенимди жогорулатуу үчүн жөн гана шарттарды жакшыртуу жетишсиз экенин көрсөтөт. Себеби, бул өзгөрүү адамдардын көңүлүн кайсы жакка буруп жатканы менен гана байланыштуу болушу мүмкүн. Демек, коомдун көңүлүн позитивдүү жактарга буруу эң негизги механизм болуп эсептелет.
Коомдун көңүлүн оң жактарга буруу кандайча мүмкүн болот
Изилдөөлөр көрсөткөндөй, адамдын ишеними анын көңүлүн кайсы багытка бурганына жараша өзгөрөт. Эгер адам күн сайын негативге көңүл буруп жашаса, анда ал дүйнөнү жаман деп эсептеп калат. Бул жагдай массалык медиа, билим берүү системасы жана саясий жетекчилик тарабынан оңой менен көзөмөлдөнө албайт. Бирок алар аркылуу таасир этүү мүмкүн.
Позитивдүү дүйнө кабылдоону жайылтуу үчүн, коомго ийгиликтүү иштеп жаткан мекемелер тууралуу маалымат жеткирип туруу керек. Бул маанилүү кызматтарды көрсөтүүдө эмес, алар тууралуу туура жана бааланган маалымат берүүдөгү үзгүлтүк болушу мүмкүн. Жетекчилер элди жакшырган системалар тууралуу кабардар кылмайынча, оң ишеним пайда болбойт.
Терс ишенимдер коомду кандайча кооптуу абалга алып келет
Дүйнөнү жаман деп кабыл алган адамдар бардык саясий күчтөрдү четке кагууга даяр. Бул көрүнүш системалуу саясатты, мыйзамды жана мамлекеттик кызматтарды жокко чыгарууга алып келет. Акырында, коом өзүнүн негизги институттарын жокко чыгарып, саясий вакуум түзүлөт.
Бул тенденцияны токтотуу үчүн, дүйнөгө болгон ишенимди оң тарапка өзгөртүү керек. Антпесе, терс ишенимдер өлкөнүн туруктуулугун, коопсуздугун жана демократиялык түзүлүшүн түздөн-түз коркунучка кептеши мүмкүн. Ошондуктан бул психологиялык процесстерди түшүнүү жана аларга каршы туруу ар бир мамлекеттин коопсуздугунун негизги бөлүгү болушу керек.
Биз буга чейин жазганыбызды эскертебиз, зайтун майын ач карынга ичүү эмне берет жана эмнени.
