Лампанын сынышы тууралуу ырым эл арасындагы ишенимдердин ичинен өзгөчө мааниге ээ. Көпчүлүк нерселердин бузулушу жаман жышаан катары кабыл алынса, лампанын сынышы дайыма эле терс нерсе катары каралбайт. Бул көрүнүш ички агартуунун башталышы, ой жүгүртүүнүн өзгөрүшү же жаңы идеялардын жаралышы катары чечмеленет. Ырымдын мааниси лампанын өзү эмес, жарык — чындык менен билимдин булагы катары кабыл алынган образ менен байланыштуу.
Бул тууралуу «InoZpress» шилтеме берүү менен билдирди КТРК
Эл түшүнүгүндө лампа акылмандыкты, жан дүйнөнүн жарыгын жана ойдун тунук болушун туюндурган. Эгер лампа күтүүсүздөн өчүп калса же сынып кетсе, бул мурдагы түшүнүктүн аякташын билдирген. Жарыктын жоголушу мурдагы ой жүгүртүүдөн баш тартууну билдирип, жаңы маанилерге жол ачкан. Мындай жышаан адамды кайра ой жүгүртүүгө түртүп, маанилүү ойлор жакында пайда болушу мүмкүн экенин эскертчү.
Эмне үчүн сынган лампа өзгөрүүнүн белгиси болуп калды
Сынган лампа — жөн гана кокустук эмес. Ырымдын мааниси жарыктын алгач жолду жарык кылып, андан соң капыстан өчүп калуусунда. Бул айырма эски түшүнүктөн жаңысына өтүүнү символдоштурат. Эгер лампа себепсизден сынып калса, бул ички агартуунун же ой жүгүртүүнүн өзгөрүшүнүн белгиси катары кабыл алынган.
Бул ырым алдамчылыктын бүтүшү менен да байланыштуу. Сынган лампа — мурдагы ишенимдерди “сындырып”, жашыруун жактарды жарыкка чыгарган белги. Мындай учурда адам өз ойлоруна кулак салып, түш жорууга же жакынкы күндөрдө болгон кокустуктарга көңүл бурушу сунушталган.
Ырымдын кеңири таралган чечмелөөлөрү:
- Лампаны кокусунан сындыруу — агартуу же маанилүү ойго жетүү
- Лампанын өзүнөн-өзү кулап түшүшү — кырдаалга көз карашты өзгөртүүгө белги
- Жарык жандырганда айнек жарылса — күтүүсүз түшүнүүгө ишара
- Түштө лампанын сынышы — жашыруун чындык ачылаары
- Жарык өчүп, лампа сынып калса — маанилүү этаптын аякташы
Ырымдын жагдайларын туура чечмелөө
Ырымды туура түшүнүүдө лампанын кайсы шартта сынганы чоң роль ойнойт. Эгер лампа сүйлөшүү маалында сынган болсо — бул талкууланып жаткан маселе менен байланыштуу. Эгер адам жалгыз болуп, лампа ошол учурда сынган болсо — бул ички дүйнөдө жүрүп жаткан процесстердин белгиси. Лампанын абалы да маанилүү болгон: эскиби же жаңыбы, бүтүнбү же жаракалуу, жарыкпы же күңүртпү — ар бир майда-бараты ырымдын маанисин өзгөртчү.
Жаңы лампа — жаңы ойлордун белгиси, анын сынышы — өзгөрүүдөн коркпош керек деген ишара. Эски лампанын сынышы — өткөндү артта калтырууга чакырык. Түн ичинде сынып калса — түш аркылуу агартуу болот. Эртең менен — жакында маанилүү түшүнүк келет. Күндүз — айланада болуп жаткан окуяларга көңүл буруу керек деген жышаан.
Маанилүү жагдайлар:
- Талаш учурунда лампанын сынышы — жашыруун чындык ачылат
- Кол тийгизбей кулап түшсө — жогорку күчтөрдүн белгиси
- Алмаштырып жатып сындыруу — көз караштын өзгөрүшү
- Жарак кетип, бирок өчпөсө — жарым-жартылай агартуу
- Тынч гана сынып, өчсө — жашыруун ачылыш
Эл бул ырымга кандай мамиле кылган
Бул ырым коркунуч жаратпаса да, аны олуттуу кабыл алышкан. Эгер лампа себепсиз сынып калса, мындай көрүнүштү жөн эле капылык катары кабыл албоо керек болгон. Кээ бирлер ырым менен байланышкан майда жөрөлгөлөрдү өткөрүшкөн: сыныктарды жымжырттыкта тазалап, ошол учурда жаман ойлорду эстебегенге аракет кылышкан. Себеби, айнек менен кошо эски ойлор да кетип, жаңыларына жол ачылат деп ишенишкен.
Көпчүлүк адамдар мындай учурлардан кийин пландарын кайра карап чыгууга, мамилелерге башкача көз караш менен кароого же көптөн бери жылдырылбай келген иштерди бүтүрүүгө умтулган. Бул ырым — адамды ишке жана ички өзгөрүүгө түрткөн “белги-подсказка” катары кабыл алынган. Башкысы — өзгөрүүгө каршы чыкпай, аны өсүүнүн бир бөлүгү катары кабыл алуу болгон.
Ырымдан кийинки аракеттер:
- Сыныктарды тыкыр чогултуу — эски этапты жабуу
- Эски лампаны өрттөө — эски идеялардан тазалануу
- Жаңы лампа алуу — жаңы түшүнүктүн символу
- Бир нече саат бою жарык жандырбоо — өзүнө тыныгуу берүү
- Ойлорду дептерге жазып алуу — жаңы идеяларды сактап калуу
Ырым күнүмдүк жашоодо жана маданиятта
Лампанын сынышы тууралуу ырым агартуунун метафорасы катары күнүмдүк жашоого жана маданиятка кирип калган. Аны адабиятта, поэзияда, тил аркылуу кезиктирүүгө болот — жарык чындыкты билдирсе, анын өчүшү — чыныгы түшүнүктүн келиши. Замандаш тилде да “сынган лампа” түшүнүгү көбүнчө симбол катары колдонулат — күтүүсүз түшүнүк же эски көз караштан баш тартуу маанисинде.
Адамдар мындай капыс көрүнүштөрдү жөн гана ырым катары эмес, ички белги катары кабыл алышат. Бул жагынан алганда, ырым бүгүнкү күндө да актуалдуулугун жоготкон жок. Ал деталдарга көңүл бурууну, ички дүйнө менен сырткы дүйнөнүн байланышын түшүнүүнү үйрөтөт жана эскертип турат: кээде жаңыча көрүү үчүн бир нерсе талкаланышы керек.
Биз буга чейин жазганыбызды эскертебиз, түштө шаркыратманы көрүү эмнени билдирет.