Кыргызстандын Министрлер кабинети кара металл сыныктары менен калдыктарын чет өлкөгө чыгарууга киргизилген убактылуу тыюуну дагы жарым жылга узартуу боюнча токтом долбоорун коомдук талкууга алып чыкты. Бул демилге ички ишканалардагы чийки заттын тартыштыгын эске алуу менен иштелип чыккан жана өлкө ичинде өндүрүштүн үзгүлтүксүз иштешин камсыз кылуу максатын көздөйт.
Бул тууралуу «InoZpress» шилтеме берүү менен билдирди 24.kg
Экономика жана коммерция министрлигинин маалыматына ылайык, республикада кара металлды кайра иштетүү менен алектенген беш ири ишкана бар. Алардын жалпы кубаттуулугу жылына 490 миң тонна чамасында. Ошол эле учурда акыркы жылдары металл сыныктарынын экспорту дээрлик токтоп калган – 2025-жылдын январь-май айларында сыртка бир грамм да чыгарылган эмес.
Ички муктаждык туруктуу камсыздоону талап кылат
Чектөөлөрдү узартуу ички ишканалардын туруктуу иштешин камсыздоо үчүн зарыл экени белгиленүүдө. 2023-жылдын январында кабыл алынган токтомдон бери Кыргызстанда чийки зат жетишсиздиги күч алып, ишканалар импортко көз каранды болуп калган. Бул жагдайды эске алуу менен, өкмөт кайрадан тыюуну узартууну туура көрүүдө.
Мында белгилүү болгондай, тыюу иштелбеген сыныктар менен калдыктарга гана тиешелүү. Ал эми кайра иштетүү аркылуу алынган даяр продукцияны экспорттоого эч кандай чектөө жок. Бул ички ресурстарды сактап калуу менен бирге сырткы сооданы да улантууга мүмкүнчүлүк берет.
Металлургия – стратегиялык тармак
Кыргызстандагы кара металлдарды кайра иштетүү тармагы өлкө экономикасы үчүн маанилүү багыт болуп саналат. Бул тармак жумушчу орундарын түзүп, бюджетке салыктарды түшүрөт жана чет өлкөлүк продукцияга көз карандылыкты азайтат. Ушул шартта металл сыныктарын өлкө ичинде кармоо – экономикалык коопсуздуктун өзөгү болуп калууда.
Бул тармактагы ишканалар экспорт кайра ачылса, өндүрүш токтоп калышы мүмкүн экенин буга чейин да билдиришкен. Өкмөт өндүрүштүн токтоосун алдын алуу үчүн чектөө чараларын улантуу ниетин билдирип, жергиликтүү өндүрүүчүлөрдү колдоого алып келет.
Өкмөттүн колдоо чаралары уланат
Биринчи тыюу киргизилгенден бери өкмөт аны бир нече жолу узарткан. Ар бир узартуу ички рыноктогу абалды турукташтыруу максатын көздөйт. Дүйнөлүк баалардын өсүшү жана чет элдик сатып алуучулардын кызыгуусу Кыргызстандын ички рыногунда атаандаштыкты күчөткөндүктөн, бул чаралар убактылуу эмес, узак мөөнөттүү коргоо катары каралууда.
Расмий статистикага таянсак, 2023-жылы экспорт 35,4 тонна болсо, 2024-жылы болгону 5 тонна түзгөн. Ал эми быйылкы жылдын биринчи беш айында экспорттолгон жок. Демек, чектөөлөр иш жүзүндө сырткы рынокко жолду жапкан, ошол эле учурда ички өндүрүш үчүн шарт түзгөн.
Чектөөлөрдүн узартылышы – ишенимдүү келечек
Эгерде токтом кабыл алынса, тыюу 2026-жылдын орто ченине чейин күчүндө болот. Бул ички өндүрүшчүлөргө узак мөөнөттүү пландарды түзүүгө жана чийки затты алдын ала камсыздоого мүмкүндүк берет. Ошондой эле өкмөт кырдаалды көзөмөлдөп, зарыл болсо чараларды кайрадан карап чыгууну убада кылууда.
Токтомдун долбоору азыркы учурда коомдук талкууда. Аны кабыл алуу ички кайра иштетүүчүлөрдү колдоо жана улуттук өндүрүштү өнүктүрүү багытындагы туруктуу саясаттын уландысы катары каралууда.
Биз буга чейин жазганыбызды эскертебиз, 2025-жылы Өзбекстандык туристтердин Кыргызстанга баруусу.