Казакстанда курула турган алгачкы атомдук электр станциясы үчүн негизги аткаруучу катары Орусиянын мамлекеттик корпорациясы “Росатом” тандалды. Бул чечимди өлкөнүн атомдук тармагын өнүктүрүү боюнча түзүлгөн ведомстволор аралык комиссия кабыл алган. Эми долбоор расмий келишимдерди түзүү жана укуктук иштерди бүтүрүү этабына өттү.
Бул тууралуу «InoZpress» шилтеме берүү менен билдирди Kaktus Media
Тендерге дүйнөнүн төрт ири энергетикалык компаниясы катышкан: Кытайдан CNNC, Франциядан EDF жана Түштүк Кореядан KHNP. Ар бир компания долбоордун наркы, ишке ашыруу мөөнөтү, өндүрүштү локалдаштыруу мүмкүнчүлүгү, каржылоо модели жана социалдык милдеттер боюнча толук маалымат берген. Бирок алардын ичинен “Росатом” сунуштаган комплексүү чечим эң ылайыктуу деп табылган.
“Росатом” эмнеси менен алдыга чыкты
“Росатомдун” сунушу ар тараптан салмактуу болуп чыкты. Башкы артыкчылык – долбоорду орусиялык экспорттук каржылоо жолу менен камсыз кылуу мүмкүнчүлүгү болду. Бул өңдүү ири долбоорлордо инвестиция булагынын туруктуулугу абдан маанилүү жана “Росатом” бул жагынан ишенимдүү өнөктөш катары кабыл алынды.
Ошондой эле россиялык компания техникалык жактан бышып жетилген чечимдерди сунуштап, буга чейин чет өлкөлөрдө ийгиликтүү АЭСтерди курган тажрыйбасын далилдеди. Мындан сырткары, долбоор өлкөнүн муктаждыгына жараша кадрларды даярдоону жана техникалык базаны түзүүнү да камтыйт, бул Казакстандагы атомдук индустриянын келечектеги өнүгүүсүнө негиз болот.
Станциянын орду жана каржы көлөмү
АЭС Алматы облусунун Жамбыл районунда курулат. Бул аймакты тандап алуу 2024-жылы элдик референдум аркылуу бекитилген. Өкмөттүн билдирүүсүнө караганда, биринчи энергоблок сегиз жылдын ичинде ишке киргизилиши керек.
Долбоордун жалпысынан баасы 10–12 миллиард доллар деп бааланууда, ал эми бир энергоблоктун наркы 5 миллиард доллардын тегерегинде. Бул көрсөткүчтөр бардык катышуучулардын сунуштарында каралган жана казакстандык тарап тарабынан терең талданып чыккан. “Росатом” менен келишимге 2025-жылдын ноябрь айында кол коюлат деп күтүлүүдө.
Россиянын сунушунун курамында эмне бар
Казакстандын Атомдук энергетика агенттигинин маалыматы боюнча, “Росатомдун” сунушу курулушту гана эмес, АЭС ишке киргенден кийинки техникалык тейлөө жана эксплуатацияны да камтыйт. Ошондой эле жергиликтүү персоналды окутуу жана айрым өндүрүш ишмердүүлүктөрүн Казакстанда өткөрүү пландалууда. Бул чаралар жумуш орундарын түзүп, улуттук өнөр жайды өнүктүрүүгө жол ачат.
Долбоордун маанилүү бөлүгү — экологиялык коопсуздук. “Росатомдун” сунушунда айлана-чөйрөгө тийгизчү таасирди азайтуу боюнча деталдаштырылган мониторинг жана коопсуздук пландары камтылган. Бул, айрыкча, жарандардын тынчсыздануусун эске алуу менен, долбоордун кабыл алынышына оң таасир этти.
Долбоордун кийинки кадамдары кандай болот
2025-жылдын аягына чейин долбоорго тиешелүү бардык юридикалык жана каржылык макулдашуулар бүтүрүлөт. Мунун ичинде мамлекеттер аралык келишимдер, каржылоо булактары жана мамлекеттик кепилдиктер камтылат. Бул иштер бүткөн соң, курулуш аянтчасын даярдоо жана кошумча подрядчыларды тандоо иштери башталат.
2026-жылдын башында активдүү курулуш баскычы старт алат. Бул процесске Казакстандын да, башка мамлекеттердин да адистери тартылат. АЭС курулушу өлкөнүн энергетикалык коопсуздугун бекемдеп, өнөр жай потенциалын жогорулатууга шарт түзөт.
Биз буга чейин жазганыбызды эскертебиз, Кыргызстан экономикасынын өсүшү.