1972-жылы кош бойлуу аялдан кан алынганда, дарыгерлер анын эритроциттеринин бетинде башка бардык адамдарда кездешкен молекула жок экенин байкашкан. Бул таң калыштуу көрүнүш ошол мезгилде түшүндүрүлө алган эмес. Жарым кылымдык илимий изилдөөлөрдөн кийин гана, Улуу Британия менен Израилдин окумуштуулары бул өзгөчөлүк жаңы кан тобу экенин далилдей алышты.
Бул тууралуу «InoZpress» шилтеме берүү менен билдирди Science Alert
2024-жылы жарыяланган изилдөөгө ылайык, жаңы кан тобу MAL деп аталып, өзгөчө сейрек учурларда кездешет. Бул ачылыш оор учурлардагы пациенттерге так диагноз коюп, коопсуз медициналык жардам көрсөтүүгө өбөлгө болот. Бул — бир нече он жылдык изилдөөнүн жыйынтыгы болгон олуттуу жетишкендик.
Жаңы кан тобу кантип табылган
Кызыктуу изилдөө 1972-жылы башталган. Кош бойлуу аялдын канында эритроциттердин бетиндеги белгилүү антигендердин бири — AnWj жок болуп чыккан. Жылдар бою бул көрүнүштүн себеби белгисиз бойдон калып келген. Акырында окумуштуулар MAL деген генге байланышкан мутацияны таап, дал ушул ген AnWj антигенинин жаралышын шарттай турганын далилдешти.
Эгер адамдын эки MAL гени тең мутацияга учураган болсо, анын каны AnWj-терс болуп калат. Бул — жаңы MAL системасынын өзгөчөлүгү. Ошондой эле, изилдөөдө AnWj жок адамдардын айрымдарына бул мутация таандык эместиги аныкталды. Бул алардын организминде антигендин басылып калышы башка илдеттер менен байланыштуу болушу мүмкүн экенин көрсөтөт.
MAL кан системасы эмнеге маанилүү
Кан антигендери кан куюу жана орган трансплантациясы учурунда негизги ролду ойнойт. Эгерде антигендер дал келбесе, адамдын организми аларды «чет элдик» деп таанып, олуттуу реакция менен жооп кайтарышы мүмкүн. Бул айрым учурларда өлүмгө да алып келиши ыктымал. Ошондуктан жаңы антигендердин ачылышы клиникалык тажрыйбада абдан маанилүү.
MAL системасынын табылышы сейрек кездешкен кан тобуна ээ болгон бейтаптар үчүн чоң мүмкүнчүлүк жаратат. Эми дарыгерлер AnWj антигени бар же жок экенин так аныктап, донор тандоону туура жүргүзө алышат. Бул айрыкча уникалдуу кан курамы бар адамдар үчүн жашоо-сактоочу чечим болот.
AnWj антигенинин булагы кантип тастыкталган
Окумуштуулар AnWj антигени чынында эле MAL генинен көз каранды экенин далилдөө үчүн, бул гендин кадимки формасын AnWj-терс клеткаларга жайгаштырган. Натыйжада, антиген кайрадан пайда болуп, генетикалык байланыш ырасталды. Бул ыкма жаңы кан тобунун аныктамасын биротоло тастыктады.
Белгилүү болгондой, MAL протеини клетканын мембранасын туруктуу кармап туруу жана заттарды ташуу процессине катышат. Мындан тышкары, AnWj антигени жаңы төрөлгөн ымыркайларда кездешпей, төрөлгөндөн кийин гана пайда боло турганы аныкталды. Бул дагы изилдөөлөр үчүн өзүнчө кызыктуу багыт болуп калды.
Канча адамда MAL тобу кездешет
Бүгүнкү күндө адамдардын 99.9 пайызында AnWj антигени бар. Болгону өтө аз сандагы адамдарда ал жок. Изилдөөгө катышкан AnWj-терс пациенттердин баарында бир эле мутация аныкталган, бирок башка оорулардын же клеткалык бузулуулар белгиси табылган эмес.
Эми MAL гени боюнча анализ жүргүзүү менен дарыгерлер MAL-терс кан тобунун мураска өткөнүн же башка оорунун натыйжасы экенин аныктай алышат. Бул болсо диагностика жана дарылоону тактоо үчүн кошумча мүмкүнчүлүктөрдү түзөт.
Биз буга чейин жазганыбызды эскертебиз, терагерц визуализациясы жаңы мүмкүнчүлүктөрдү ачууда.
