Жаңы масштабдуу изилдөө көрсөткөндөй, топту баш менен көп жолу сүзүү мээге олуттуу терс таасир тийгизет, ал тургай футболчуларда сотрясение катталбаса да. ScienceAlert жазгандай, 352 чоңдор арасындагы футбол сүйүүчүлөрүнүн ичинен жылына миңден ашык баш менен сокку жасаган оюнчулардын мээсинин алдыңкы бөлүгүндө, когнитивдик функцияларга жооп берген жерде, микроструктуралык өзгөрүүлөр аныкталды. Бул оюнчулар эс тутум жана үйрөнүү тесттеринде да начарраак көрсөткүчтөрдү көрсөтүштү, жазат InoZpress.
Колумбия университетинин нейробиологу Майкл Липтон жетектеген изилдөө өз багытындагы эң ири иш болуп калды. Маалыматтар көрсөткөндөй, футбол оюну маалындагы үзгүлтүксүз майда жаракаттар спортчулардын жынысына жана жашына карабай мээнин иштешине таасир эте алат. Маанилүүсү — өзгөрүүлөр сотрясение тууралуу эч качан билдирбеген оюнчуларда да байкалган.
Окумуштуулар футболчулардын мээсинде эмнени аныкташты
Липтондун тобу мээни изилдөөнүн жаңы ыкмасын колдонуп, мурда дээрлик изилденбеген зона — боз жана ак заттын интерфейси (GWI) боюнча өзгөрүүлөрдү тапты. Жыйынтыктар көрсөткөндөй, топту баш менен көп сүзгөн оюнчулардын бул аймактагы ткандардын так сызыктары бүдөмүк болуп калган.
Өзгөрүүлөр айрыкча орбитофронталдык кабыкта байкалган — бул топту баш менен сүзгөндө соккунун багытына туура келген бөлүк. Окумуштуулар бул контрудардык жаракатка байланыштуу болушу мүмкүн деп эсептешет. Мындай табылгалар мурдагы стандарттуу изилдөөлөрдө байкалбай калышы ыктымал.
Когнитивдик функцияларга тийгизген кесепети
Боз жана ак заттын ортосундагы так чек аранын бузулушу когнитивдик жөндөмдөрдүн төмөндөшүнө түздөн-түз байланыштуу. Топту баш менен активдүү колдонгон оюнчулар эс тутум жана үйрөнүү тапшырмаларын башкаларга караганда начарраак аткарышкан. Бул майда мээ жаракаттары чындап эле байкаларлык бузулууларды жаратарын далилдеген алгачкы фактылардан болду.
Изилдөө клиникалык диагноздорду аныктабаса да, алынган маалыматтар GWI аймагын келечектеги байкоолор үчүн негизги чекит катары кароого мүмкүндүк берет. Ошондой эле окумуштуулар топту баш менен үзгүлтүксүз сүзүү өнөкөт травмалык энцефалопатия (CTE) сыяктуу оорулардын тобокелдигин жогорулатышы мүмкүн экенин четке калышкан жок.
Футболдун келечеги үчүн жыйынтыктын мааниси
Буга чейин спорттогу травмалар көбүнчө профессионал спортчулардын сотрясениеси менен байланыштырылып келген. Бирок жаңы изилдөө коркунуч кадимки машыгууларга жана оюндарга катышкан сүйүүчүлөргө да тиешелүү экенин көрсөтүүдө. Жеңил соккулар да топтолуп, узак мөөнөттүү кесепеттерди жаратышы мүмкүн.
Бул маалымат балдар жана өспүрүмдөр үчүн машыгуулардагы чектөөлөрдү талкуулоого негиз берди. Айрым өлкөлөрдө жаш куракта топту баш менен сүзүүнү азайтуу чаралары каралууда. Жаңы табылгалар келечектеги футболчуларды коргоо үчүн алдын алуу эрежелерин тезирээк киргизүүгө түрткү бериши мүмкүн.
Биз буга чейин жазганыбызды эскертебиз, кан басымды дарылоодогу жаңы курал.
