Кыргызстанда ЖМКлардын ишмердүүлүгүн чектеген мыйзам долбоору дагы бир жолу талкууга алынып жатат. Бул мыйзам, парламент тарабынан кабыл алынып, эл аралык укук коргоо уюмдары тарабынан катуу сынга алынууда. Мыйзам долбоорунун кабыл алынышы өлкөдөгү сөз эркиндигин чектеши мүмкүн экенин билдирген он эл аралык укук коргоо уюмдары президент Садыр Жапаровго кайрылуу жолдошту.
Бул тууралуу «InoZpress» шилтеме берүү менен билдирди .kg
Мыйзам долбоору Кыргызстандын укук коргоо уюмдары, журналисттер жана жарандар тарабынан сынга алынууда. Укук коргоочулардын пикирине караганда, бул мыйзам долбоору ЖМКларга болгон басымды күчөтүп, журналисттер жана активисттер арасында өзүн-өзү цензуралоону жаратат. Мунун үстүнө, Канышай Мамыркулова сыяктуу көз карандысыз журналисттерге карата куугунтуктоо дагы күч алууда, ошондой эле Апрель TV сыяктуу көз карандысыз медиа-ресурстарга басым жасалууда.
Эл аралык уюмдар мыйзам долбоорун кайра карап чыгууга чакырууда
Президент Садыр Жапаровго жолдонгон кайрылууда, эл аралык уюмдар мыйзам долбоорун кайра Жогорку Кеңешке кайтарып, аны жарандык коомдун жана ЖМК өкүлдөрү менен бирге кайра карап чыгууга чакырууда. Укук коргоочулар белгилешет, бул мыйзам долбоору сөз эркиндигин жана ЖМКлардын ишмердүүлүгүн чектейт жана бул Кыргызстандагы басма сөз эркиндигин бузууга алып келиши мүмкүн. Алар мыйзамдын түзүлгөн версиясын кайра иштеп чыгып, анын оңдолушун талап кылып жатышат.
Мындан тышкары, Кыргызстанда басма сөз эркиндигин чектеген башка жагымсыз окуялар да орун алууда. Мисалы, Канышай Мамыркулова сыяктуу көз карандысыз журналисттерге карата соттук териштирүүлөр, ошондой эле көз карандысыз медиага карата жасалган басымдар коомчулукта чоң тынчсыздануу жаратууда.
Мыйзамдын кабыл алынышы басма сөз эркиндигине кандай таасир тийгизет?
Мыйзам долбоорунун эң талаштуу жери — ЖМКларды каттоо талаптарынын күчөтүлүшү. Мындай өзгөртүүлөр медиажурналисттердин ишмердүүлүгүн кыйындатышы мүмкүн, себеби көптөгөн көз карандысыз басылмалар жана каналдар жаңы шарттарга жооп бере албай жабылышы мүмкүн. Укук коргоочулар жана медиасообществонун өкүлдөрү бул кадамды катуу сындап, мыйзам долбоору журналисттердин эркин иштешине тоскоол болоруна кабар берүүдө.
Мыйзам долбооруна каршы чыккандар анын кабыл алынуусу өлкөдөгү медиа айдыңын кыйла таркатууга алып келерин, ошондой эле журналисттердин абалы оорлойт деп билдиришкен. Мындай өзгөртүүлөрдүн кабыл алынышы менен Кыргызстан башында басма сөз эркиндигине байланыштуу эл аралык сында окуялардын көбөйүшү мүмкүн.
Эл аралык мамилелерге таасири
Эгерде мыйзам долбоору кабыл алынса, Кыргызстанда сөз эркиндигине болгон чектөөлөр өлкөнүн эл аралык аброюна терс таасир тийгизиши мүмкүн. Айрыкча, Батыш өлкөлөрү жана эл аралык уюмдар Кыргызстандын басма сөз эркиндигин чектеген чараларын дагы бир жолу сындап, бул өлкө менен болгон саясий мамилелерде терс таасирлер жаралушу мүмкүн.
Мындан тышкары, мыйзам долбоорунун кабыл алынуусу Кыргызстандагы укук коргоо жана сөз эркиндигин камсыздоо боюнча эл аралык уюмдардын көз караштарына терс таасир тийгизет. Укук коргоо уюмдары муну мыйзамсыз аракет катары карап, Кыргызстанды эл аралык деңгээлде сынга алууну улантышы мүмкүн.
Президенттин позициясы
Президент Садыр Жапаров, өз кезегинде, мыйзам долбоорунун акыркы версиясы менен азырынча таанышкан жок экенин билдирип, бул тууралуу дагы ойлонуп, адистер менен кеңешүү планын айткан. Ал өзүнүн чечимин коомдук пикирди эске алуу менен кабыл аларын билдирген.
Президенттин акыркы билдирүүлөрү коомчулукту сабырдуулукка чакыруу максатында болгон, бирок эл аралык уюмдар жана ЖМК өкүлдөрү бул маселени дагы терең талкуулоону талап кылышууда. Кыргызстанда сөз эркиндигин чектеген мындай кадамдар өлкөдөгү басма сөз эркиндигине терс таасир тийгизиши мүмкүн, ошондуктан бул маселени талкуулоо жана кайра карап чыгуу маселеси азыркы кезде эң актуалдуу болуп турат.
Биз буга чейин жазганыбызды эскертебиз, Бишкек шаарынын мэриясы Москов көчөсүндөгү бак кыйгылары боюнча түшүндүрмө берди.
