Президент кол койгон мыйзамга ылайык, Жогорку Кеңештин депутаттарын шайлоо тартибине олуттуу өзгөрүүлөр киргизилди. Мурунку партиялык система күчүн жоготуп, мындан ары депутаттар көп мандаттуу аймактык округдар аркылуу шайланат. Ар бир округдан үчтөн депутат шайланат, алардын бири сөзсүз аял болууга тийиш.
Бул тууралуу «InoZpress» шилтеме берүү менен билдирди 24.kg
Бул өзгөрүү жарандардын өкүлчүлүгүн кеңейтүү, шайлоо процесстерин жөнөкөйлөтүү жана бюджеттик каражаттарды үнөмдөө максатын көздөйт. Бардыгы болуп республикада 30 көп мандаттуу округ түзүлөт. Ар бир округда шайлоочулар үч талапкерге добуш беришет. Мыйзамда ар бир үчтүк курамында жок дегенде бир аял болууга милдеттүү деп көрсөтүлгөн.
Ким талапкер катары көрсөтө алат
Жаңы мыйзамга ылайык, талапкерлерди көрсөтүү укугу саясий партияларга жана жөнөкөй жарандарга берилет. Бул демилге аркылуу шайлоого катышууну каалаган ар бир жаранга мүмкүнчүлүк ачылып, атаандаштыкты жогорулатууга жол ачылат. Мындан ары жарандар партияга мүчө болбой туруп эле өзүн-өзү талапкер катары көрсөтө алышат.
Мындан тышкары, көп мандаттуу шайлоо округдарында орун бошогон учурда кайрадан шайлоо өткөрүлбөйт. Анын ордуна кийинки орун алган талапкер автоматтык түрдө депутаттык мандат алат. Бул эрежелер шайлоонун ыкчам жана үнөмдүү өтүшүнө шарт түзөт.
Электрондук добуш берүү жана бюджетти үнөмдөө
Мыйзамда шайлоодо аралыктан, электрондук добуш берүү механизмин колдонуу мүмкүнчүлүгү каралган. Электрондук системанын киргизилиши шайлоону ачык-айкын жана заманбап форматта өткөрүүгө жардам берет. Бул чечим шайлоо дайындалган учурда кабыл алынат.
Мындан тышкары, депутаттын орду бошогон учурда кайра шайлоо өткөрбөстөн, кийинки орун алган талапкерди дайындоо бюджетти олуттуу үнөмдөөгө шарт түзөт. Бул өз кезегинде шайлоо процессин туруктуу жана натыйжалуу кылууга багытталган.
Аялдардын орду жана гендердик тең салмактуулук
Жаңы система аялдардын парламенттеги катышуусун камсыздоого өзгөчө көңүл бурат. Ар бир округдан шайланган үч депутаттын бири сөзсүз аял болушу керек. Бул саясат аялдардын мамлекеттик башкарууга активдүү катышуусуна жол ачат жана коомдук диалогду тереңдетет.
Аялдардын мыйзам чыгаруу процессиндеги катышуусу коомдогу бардык катмарлардын кызыкчылыгын эске алган чечимдерди кабыл алууга өбөлгө түзөт. Бул чара гендердик теңчиликти камсыздап, аялдардын укугун коргоого багытталган маанилүү кадам болуп саналат.
Шайлоочулар үчүн жаңы система эмнени билдирет
Территориялык негизде шайлоо өткөрүү аркылуу жарандар өздөрүнүн округундагы талапкерлер менен жакындан таанышып, аң-сезимдүү добуш берүү мүмкүнчүлүгүнө ээ болушат. Бул ыкма депутат менен шайлоочунун ортосундагы байланышты бекемдеп, коомчулук тарабынан көзөмөлдү күчөтөт.
Мындай система жарандардын парламенттик процесстерге активдүү катышуусун камсыздап, шайланган депутаттардын жоопкерчилигин жогорулатат. Жаңы мыйзам жарандардын саясий укуктарын кеңейтүүгө жана коомдун үнүн парламентке жеткирүүгө шарт түзөт.
Биз буга чейин жазганыбызды эскертебиз, тигүүчүлүк тармагы Кыргызстандагы жеңил өнөр жайдын локомотивине айланды.
