Verywell Mind материалында айтылгандай, чыныгы достук окшош кызыгууларга же мүнөздөрдүн дал келүүсүнө эмес, бири-биринин жеке чек араларын сыйлоого негизделет, жазат InoZpress. Психологдордун пикиринде, так чек аралар ишеним менен өз ара урматтоону сактап калуунун негизги шарты болуп саналат.
Изилдөөнүн автору, социалдык кызматкер Ханна Оуэнс белгилегендей, чек ара – бул башка адамды көзөмөлдөө ыкмасы эмес, тескерисинче, ички тынчтыкты сактоонун жолу. Ал достордун бири-бирине кандай мамиле кылууга даяр экенин жана кайсы чектер алар үчүн кабыл алынгыс экенин аныктайт. Ушул чек араларды сыйлоо эмоционалдык байланышты бекемдеп, мамилени кыйын учурларда да туруктуу кылат.
Достор ортосундагы чек ара эмнени билдирет
Психолог Эми Маршалл түшүндүргөндөй, достуктагы чек ара – бул сизге кандай мамиле кылуу керектигин жана эмнелер сиз үчүн туура эместигин так көрсөтүү. Мисалы, «саат 21:00дөн кийин чалба» деген өтүнүч чек ара эмес, жөн гана каалоо. Бирок «эгер сен 21:00дөн кийин чалсаң, мен жооп бербейм жана эртең менен сүйлөшөбүз» десеңиз, бул — иш-аракет менен бекемделген чек ара.
Мындай ыкма түшүнбөстүктөрдү азайтып, мамилени чынчылдыкка негиздейт. Эгер кимдир бирөө бул эрежелерди этибарга албай жатса, бул күтүүлөрдүн айырмасын көрсөтөт. Ден соолукка пайдалуу достукта өз чек араңарды гана эмес, башка адамдын да чек араларын кабыл алуу абдан маанилүү.
Чек ара бузулганда кандай аракет кылуу керек
Эгер досуңуз сиздин чек араңызды бузса, муну ачык жана сабырдуу айтуудан тартынбаш керек. Үнсүз калуу таарыныч менен ишенимдин жоголушуна алып келет. Мисалы, эгер бирөө сиздин уруксатыңызсыз жеке маалыматты бөлүшсө, аны дароо билдирип, мындан ары мындай кайтпашын сурануу зарыл.
Эгер жооп терс болсо — бул урматтоонун жоктугун билдирет. Психологдор өз сезимдериңиз үчүн кечирим суртабаш керектигин, жана эгер бул сизге ыңгайсыз болсо, башкалардын талабына баш ийбөө маанилүү экенин белгилешет. Чыныгы достор чынчылдык үчүн айыптабайт — тескерисинче, түшүнүп, жүрүм-турумун оңдойт.
Кантип достордун чек араларын сыйлоону үйрөнүү керек
Достордун чек араларын түшүнүү үчүн жөнөкөй, бирок маанилүү суроолорду берүү жетиштүү: «Азыр сага эмне керек?», «Кантип жардам бере алам?» же «Бул жагдайда өзүңдү кандай сезип жатасың?». Бул суроолор сиздин көңүл бурганыңызды жана башка адамдын муктаждыгын сыйлаарыңызды көрсөтөт. Өз кезегинде, сиз да өз шарттарыңызды айта аласыз, мисалы: «Кыйын темаларды мен жандуу сүйлөшүүдө талкуулоону каалайм, жазышууда эмес».
Негизги эреже — ачык жана үзгүлтүксүз баарлашуу. Адамдар өзгөрөт, алардын чек аралары да убакыттын өтүшү менен өзгөрүшү мүмкүн. Ошондуктан, мезгил-мезгили менен эмне ыңгайлуу, эмне ыңгайсыз экенин талкуулоо зарыл. Мындай диалог достукту алсыратпайт, тескерисинче — ишенимди күчөтүп, эмоционалдык жакындыкты сактап турат.
Биз буга чейин жазганыбызды эскертебиз, аялдарда эркектерге караганда депрессияга байланыштуу гендер эки эсе көп — 2025-жылкы изилдөө.