Кыргызстанда жеңил өнөр жай өлкөнүн экономикасында маанилүү орунду ээлеп келет. Бул тармактын негизги кыймылдаткыч күчү катары акыркы жылдары туруктуу түрдө тигүүчүлүк тармагы эсептелет. Расмий маалыматтарга ылайык, жеңил өнөр жайда өндүрүлгөн продукциянын 90 пайызына жакыны дал ушул секторго туура келет. Бул көрсөткүч тармактын бюджетке киреше алып келүүдөгү жана калкты жумуш менен камсыз кылуудагы маанилүү ордун тастыктайт.
Бул тууралуу «InoZpress» шилтеме берүү менен билдирди Kaktus Media
Министрлер кабинетинин төрагасы Адылбек Касымалиев кесиптик майрам менен бул тармактын кызматкерлерин куттуктап жатып, текстиль жана тигүү өндүрүшүнүн өлкөнүн социалдык-экономикалык өнүгүүсүндөгү ролуна өзгөчө көңүл бурду. Анын айтымында, кыргызстандык продукциялар ички рынокто гана эмес, эл аралык базарларда дагы жогорку атаандаштыкка жөндөмдүү.
Тармактын негизги көрсөткүчтөрү жана түзүмү
2024-жылдын жыйынтыгы боюнча текстиль, кийим-кече, бут кийим жана булгаары буюмдарын өндүрүүнүн жалпы көлөмү 20,5 миллиард сомго жетти. Бул 2023-жылга салыштырмалуу 15 пайызга көп, бул болсо тармактагы туруктуу өсүүнү көрсөтөт. Өндүрүлгөн продукциянын басымдуу бөлүгү кийим өндүрүшүнө туура келет — бул жалпы көлөмдүн 85 пайызын түзөт.
Мындан тышкары, 12 пайызы текстиль өндүрүшүнө туура келсе, калган бөлүгү булгаары буюмдары менен бут кийимге туура келет. Бул структура тармактын жогорку кошумча наркы бар даяр продукцияны чыгарууга багытталганын көрсөтүп турат. Бул өз кезегинде өндүрүшчүлөргө ишканаларды кеңейтүүгө жана кошумча жумуш орундарын түзүүгө мүмкүнчүлүк берет.
Тигүүчүлүк тармагынын социалдык мааниси
Бүгүнкү күндө жеңил өнөр жайда болжол менен 130 миң адам иштейт, алардын басымдуу бөлүгү дал ушул тигүү тармагында эмгектенишет. Бул көрсөткүч тармактын социалдык маанисин айгинелеп турат. Өзгөчө, бул чөйрөдө эмгектенгендердин көпчүлүгү аялдар экенин эске алсак, тигүүчүлүк аймактарда жашаган үй-бүлөлөр үчүн маанилүү киреше булагына айланган.
Бул кесипке кирүү жеңилдиги, ийкемдүү эмгек шарттары жана электрондук соода аркылуу дүйнөлүк рынокко жетүү мүмкүнчүлүгү миңдеген үй-бүлөлөр үчүн киреше табууга шарт түздү. Ошондой эле, бул региондордун туруктуу өнүгүшүнө түрткү берип, борборго көчүүнүн зарылдыгын азайтты.
Санариптештирүү жана экспорт мүмкүнчүлүктөрү
Сектордун ийгиликтүү өнүгүшүнө салым кошкон факторлордун бири — бул электрондук сооданын активдүү өнүгүшү. Касымалиевдин айтымында, кыргызстандык компаниялар бүгүнкү күндө дүйнөлүк алдыңкы маркетплейстерде өз продукцияларын ийгиликтүү сунуштап жатышат. Бул экспорттук жеткирүүлөрдүн көбөйүшүнө жана жергиликтүү бренддердин таанылышына өбөлгө түзүүдө.
Санариптик сатуу каналдары чакан жана орто ишканаларга улуттук рыноктон чыгып, чет өлкөлөрдөгү кардарларга түз сатууларды уюштурууга жол ачты. Бул өзгөчө чектелген коллекцияларды же индивидуалдуу буюртмалар менен иштеген бренддер үчүн актуалдуу болууда.
Мамлекеттик колдоо жана күтүүлөр
Өлкө жетекчилиги тигүүчүлүк секторун колдоону улантууга даяр экенин билдирүүдө. Бул — салык жеңилдиктери, экспортту стимулдаштыруу жана техникалык модернизация сыяктуу чаралар аркылуу ишке ашат. Өндүрүштүн натыйжалуулугун жана продукциянын сапатын жогорулатууга багытталган мамлекеттик программалар эл аралык стандарттарга жооп берүүнү максат кылат.
Мындан тышкары, кадрларды окутуу жана эмгек шарттарын жакшыртуу багытында да кошумча чаралар каралууда. Тармактын өсүү темпин сактоо жана экспорт багыттарын кеңейтүү — жакынкы жылдардагы улуттук өнөр жай саясатынын негизги милдеттеринин катарында.
Тигүүчүлүк тармагындагы негизги фактылар
Кыргызстандын жеңил өнөр жайынын алкагында тигүүчүлүк тармагы өзгөчө орунду ээлейт. Анын маанилүүлүгүн төмөнкү фактылар ырастайт:
- Жеңил өнөр жай продукциясынын 90% тигүүчүлүккө туура келет;
- 130 миңден ашык адам бул тармакта эмгектенет;
- Өнөр жай продукциясынын 85% — кийим өндүрүшү түзөт;
- Аялдардын эмгекке тартылышы жогору;
- Санариптик соода экспортко кеңири жол ачууда.
Өндүрүш көлөмү боюнча маалымат
Тармак
Үлүшү (%)
2024-жылдагы көлөмү (сом менен)
Кийим өндүрүшү
85%
17,4 млрд сом
Текстиль
12%
2,46 млрд сом
Булгаары буюмдары жана бут кийим
3%
0,61 млрд сом
Жалпы көлөм
100%
20,5 млрд сом
Жергиликтүү өндүрүшкө болгон суроо-талап
Кыргызстандын тигүүчүлүк тармагы дүйнөлүк рынокто гана эмес, ички базарда дагы суроо-талапка ээ. Жергиликтүү өндүрүшчүлөр заманбап моделдерди сунуштап, сапат жана баа тең салмактуулугу менен кардарлардын ишенимин багынтып келишет. Өзгөчө аймактардагы чакан цехтер жана үй шартында иштеген усталар калктын тигүүчүлүк кызматтарга болгон муктаждыгын канааттандырууда маанилүү ролду ойношот.
Биз буга чейин жазганыбызды эскертебиз, Кыргызстан менен «Роскосмос» спутниктик технологияларды өнүктүрүүдө кызматташат.
