Hackernoon материалында белгиленгендей, социалдык тармактардын заманбап алгоритмдери жөн гана контентти сунуштабайт, алар адамдарды белгилүү бир образдарга умтулууга жана каалоолорду жаратууга үйрөткөн сигналдардын тутумун түзөт. Изилдөө авторлору мындай механизмдер тышкы тыюуларды эмес, тандоо эркиндигин колдонуп, көңүлдү коммерциялаштыруунун куралына айландырганын баса белгилешет, жазат InoZpress.
Мурда тартиптик бийлик коркуу жана мажбурлоо аркылуу курулган болсо, бүгүнкү күндө таасир тартуу жана катышуу аркылуу иштейт. Ар бир «лайк», комментарий же жарыя — алгоритмдерди күчтөндүргөн акысыз эмгек болуп калууда. Ушундайча, бош убакыт жеке убакыт болбой, санариптик платформалар үчүн ресурска айланууда, алар колдонуучулардын эмоционалдык өзгөрүүлөрүн колдонуп, туруктуу тартылууну камсыз кылышат.
Каалоолордун машинасы: лента кантип иштейт
Азыркы платформалар эмгек менен эс алуунун чегин бүдөмүктөтүп жатат. Адам жөн гана керектебестен, өзү да контент өндүрөт жана ар бир аракети системанын күчүн арттырууга салым кошот. Жаңылыктар лентасы чексиз циклди эске салат, анда жеткиликсиз толук канааттануу сезими колдонуучуларды тынымсыз издөөгө түртөт.
Психоаналитиктер жана философтор, анын ичинде Жак Лакан жана Жан Бодрийяр, каалоо — бул социалдык белгилер аркылуу калыптанган тил экенин белгилешкен. Бүгүн бул тилди алгоритмдер башкарат: тренддер, хэштегдер, эмодзилер жана визуалдык образдар. Алар белгилүү бир каалоолордун жыйындысын түзөт, ал эми бул сигналдарды көз жаздымда калтыруу көп учурда обочолонуу сезимине алып келет.
Эмоциялар — алгоритмдердин куралы
Алгоритмдер түздөн-түз ынандырбайт, алар сезимдер аркылуу иштейт. Көралбастык умтулуу болуп өзгөрөт, зеригүү — каалаган контентти керектөөгө даярдыкка айланат, жалгыздык — виртуалдык байланыш издөө болуп калат. Бул процесс кошумча эмес, ал бизнес-модельге түздөн-түз киргизилген. Негизги продукт — канааттанбастык, ал адамдарды кайра-кайра кайтып келүүгө мажбурлайт.
Ар бир прокрутка платформалар үчүн киреше булагына айланат, ал эми чексиз тандоо иллюзиясы чыныгы көзкаранды абалды жашырат. Колдонуучулар чексиз көп нерседен тандабайт, алар өздөрүнүн алсыздыктарына ылайыкташкан кайталануучу сунуштардын жабык циклине түшүп калышат.
Циклден чыгуу мүмкүнбү
Адистердин айтымында, алгоритмдердин таасирине каршы туруунун бир жолу — көңүлдү аң-сезимдүү башкаруу. Колдонуучуларга лентада убакытты чектөө, өзүнүн шыктандыруучу булактарын түзүү жана пассивдүү керектөөдөн чыгармачылыкка өтүү сунушталууда. Атүгүл идеяларды жазуу же офлайн чыгармачылык менен алектенүү сыяктуу жөнөкөй кадамдар да көңүлдү көзөмөлдөөнү кайтарууга жардам берет.
Дагы бир ыкма — «каалоо гигиенасы», анда адам кимди ээрчээрин жана кандай маалымат булактарын тандаарын аң-сезимдүү аныктайт. Бул ыкма алгоритмдик көзкаранды болуудан чыгууга жана өз каалоолорунун тилин калыптандырууга мүмкүнчүлүк берет.
Биз буга чейин жазганыбызды эскертебиз, 2025-жылы колдонуучулар сөзсүз байкап көрүшү керек болгон 8 жаңы AI-курал.
