2025-жылдын апрелинде Кыргыз фондулук биржасында жүргүзүлгөн соодалардын көлөмү кескин азайды. Жалпы сумма болгону 5,62 миллиард сомду түзүп, март айына салыштырмалуу алты эсеге төмөндөдү. Мындай кескин түшүү финансылык рыноктун катышуучулары жана аналитиктер арасында тынчсыздануу жаратты, өзгөчө экономиканын санариптешүүсү жана фондулук сектордун өнүгүшү күч алып жаткан шартта.
Бул тууралуу «InoZpress» шилтеме берүү менен билдирди 24.kg
Расмий маалыматка ылайык, апрелде 350 бүтүм түзүлдү. Анын ичинен 4,75 миллиард сом биринчи базарга, ал эми 870,65 миллион сом экинчи базарга туура келди. Салыштыруу үчүн айтсак, мартта 247 бүтүм 33,64 миллиард сом суммасында жүргүзүлгөн. Бүтүмдөрдүн саны көбөйгөнү менен, жалпы сумма бир нече эсеге кыскарганы ири инвестициялардын азайганын көрсөтөт.
Соода активдүүлүгүнүн төмөндөшүнүн себептери
Биржадагы активдүүлүктүн төмөндөшүнө алып келген мүмкүн болгон факторлордун катарына сезондук төмөндөө, инвесторлордун этияттыгы жана баалуу кагаздарга болгон суроо-талаптын азайышы кирет. Март айы адатта жогорку көрсөткүчтөрдү көрсөтөт, анткени бул мезгил пландуу жайгаштыруулар жана кварталдык жабылуулар менен мүнөздөлөт, ал эми апрель суроо-талаптын корректировкасын жана акча агымдарынын кайра бөлүштүрүлүшүн чагылдырышы мүмкүн.
Мындан тышкары, глобалдык экономикалык өзгөрүүлөр жана тышкы рыноктордогу туруксуздук да инвесторлордун жүрүм-турумуна таасир эткен болушу мүмкүн. Волатилдүүлүктүн жогорулашы, экономикалык чечимдерди күтүү жана жеке компаниялардын этияттыгынан улам фондулук рыноктогу динамика жайлады. Бул экинчи базардагы активдүүлүктүн азайышынан да байкалат, анткени бул жерде негизинен ири катышуучулар иш алып барышат.
Бүтүмдөрдүн түзүмү жана катышуучулардын жүрүм-туруму
Апрелде биринчи базардагы жайгаштыруулардын басымдуулугу компаниялардын чектелген ликвиддүүлүк шартында капитал тартууга болгон аракетин көрсөтөт. Бирок ошол эле учурда экинчи базарга болгон кызыгуу төмөн бойдон калууда, бул инвесторлордун мурда чыгарылган активдерге болгон ишениминин жетишсиздигин билдириши мүмкүн. Бул дагы мурда жайгаштырылган баалуу кагаздардын кайра сатылышын кыйындатат.
Жалпы активдүүлүк азайган шартта рынокту туруктуу кармап туруу институционалдык инвесторлордун колунда. Бирок алар да азыркы туруксуздуктун шартында күтүм позициясын ээлеп жатышат. Бул жалпы ликвиддүүлүктү төмөндөтөт. Бүтүмдөрдүн саны көбөйүп, суммасы кыскарып жатканы майда операцияларга болгон басым күчөп жатканын көрсөтөт.
Фондулук рынок жана экономикалык күтүүлөр
Фондулук биржа экономиканын жалпы маанайын чагылдырат. Сооданын азайышы инвесторлордун тобокелдүү салымдарга болгон кызыгуусунун басаңдаганын же туруктуураак шарттарды күтүп жатканын билдириши мүмкүн. Өкмөт санариптик активдерди илгерилетип, санарип сомду ишке киргизүүнү пландап жаткан шартта, рыноктун катышуучулары классикалык баалуу кагаздарга карата этият мамиле жасашы мүмкүн.
Инвестицияларды фондулук рынок аркылуу тартууга багытталган экономикалык саясат көбүрөөк алдын ала божомолдонгон шарттарды талап кылат. Бул контекстте соода көрсөткүчтөрүнүн кескин өзгөрүшү күтүүлөрдүн туруктуулугун бузат. Туруктуу өсүү мамлекеттик колдоо, ачык эрежелер жана катышуучулардын ишениминин негизинде гана мүмкүн болот.
Фондулук инфраструктура үчүн келечек жана чакырыктар
Сооданын көлөмүнүн төмөндөшү фондулук системаны реформалоо жана ачыктыгын жогорулатуу зарылдыгына көңүл бурат. Блокчейн технологияларын киргизүү жана стейблкоиндерди илгерилетүү сыяктуу жаңы демилгелер рынокко дем берип калышы мүмкүн, бирок бул үчүн убакыт жана даярдык талап кылынат. Жеке капиталды тартуу жана платформанын ишенимин арттырмайынча динамиканы калыбына келтирүү мүмкүн болбойт.
Кыргызстан финансылык инструменттерди өнүктүрүүгө умтулуп жаткан чакта, азыркы көрсөткүчтөр эмитенттер, инвесторлор жана жөнгө салуучулар менен тыгыз иштөөнүн зарылдыгын көрсөтүп турат. Ачык-айкындык, катышуучуларды окутуу жана тобокелдиктерди башкаруунун системалуу ыкмасы негизги максат болуп калууда. Мына ушундай жол менен гана рынок азыркы төмөндөөнү жеңип, туруктуу өсүшкө багыт ала алат.
Биз буга чейин жазганыбызды эскертебиз, Кыргыз Республикасында блокчейн-технологияларды өнүктүрүү боюнча Улуттук кеңеш түзүлдү.
