Эл аралык валюта фондунун жаңы божомолуна ылайык, 2025-жылдын жыйынтыгында Кыргызстанда товарлар жана кызматтар боюнча тышкы соода жүгүртүүсү 30 миллиард АКШ долларына чейин жетиши мүмкүн. Бул көрсөткүчкө экспорттун олуттуу өсүшү негизги түрткү берет. Мындай маалымат МВФнын Кыргызстан боюнча жарыялаган акыркы отчетунда камтылган.
Бул тууралуу «InoZpress» шилтеме берүү менен билдирди Kaktus Media
Документте айтылгандай, экспорт 38,9% өсүп, 12,7 миллиард долларга жетет. Бул акыркы жылдардагы эң чоң өсүштөрдүн бири болот деп күтүлүүдө. Ал эми импорт болгону 0,4% көбөйүп, 17,3 миллиард долларды түзөт. Кийинки жылдары бул көрсөткүчтөр орточо 1,8%ден 5,8%ге чейинки жылдык темп менен өсөт деп болжолдонууда.
Тышкы сооданын өсүшүнө түрткү болгон негизги факторлор
МВФ эксперттеринин айтымында, экспорттун өсүшү дүйнөлүк рыноктогу жагымдуу шарттар менен байланыштуу. Айрыкча Евразия экономикалык биримдигине мүчө өлкөлөргө болгон жеткирүүлөр көбөйдү. Мындан сырткары, пандемиядан кийин калыбына келе баштаган кызмат көрсөтүүлөр – логистика, туризм жана акча которуулар чоң роль ойноду.
Ошондой эле Кыргызстандын тышкы рынокторду диверсификациялоо аракеттери, жаңы соода өнөктөштөр менен байланыш түзүү жана кайра экспорттун күчөшү оң таасир берди. Бул процесс уланып, туруктуу болуу үчүн макроэкономикалык туруктуулукту сактоо маанилүү экени белгиленди.
Импорт туруктуу бойдон калып, акырындап өсөт
Импорттук товарлардын көлөмү аз гана өсөт, бирок орто мөөнөттө туруктуу динамикага ээ болот. МВФ импорттун өсүшү алдыдагы бир нече жылда 2,7%дан 5,2%ке чейин жетиши мүмкүн деп эсептейт. Бул ички суроо-талаптын стабилдешүүсү, улуттук валютанын бекемделиши жана айрым товарлардын арзандашы менен түшүндүрүлөт.
Ошону менен бирге, жергиликтүү өндүрүштүн өсүшү да импортту басаңдатууда. Айрыкча азык-түлүк, курулуш материалдары жана жеңил өнөр жай тармагында ички товарлар чет өлкөдөн келгендерди алмаштырып жатат. Мамлекеттик колдоого алынган өндүрүшчүлөр бул тенденцияны дагы бекемдей алышат.
Соода балансы жана валюта резервдери боюнча жагдай
Экспорт менен импорттун өсүү ыргагы ар башка болгону менен, жалпы соода балансы туруктуу бойдон калат деп күтүлүүдө. Экспорттон түшкөн кирешелер импорттук чыгашаларды жабууга жетиштүү болуп, Улуттук банкка валюталык резервдерди топтоого шарт түзөт. Бул финансы системасына болгон тышкы басымды азайтат.
Эл аралык валюта фонду фискалдык саясаттын туура жүргүзүлүшү жана ийкемдүү валюта саясаты экономиканын тышкы чөйрөдө ийгиликтүү өнүгүшүнө шарт түзүп жатканын белгилейт. Бул үчүн логистиканы өнүктүрүү, экспорттук багыттагы ишканаларды колдоо жана бажы процедураларын санариптештирүү өзгөчө мааниге ээ болот.
Кийинки жылдардагы күтүүлөр
2026-жылдан баштап тышкы соода көрсөткүчтөрүнүн өсүү темпи басаңдашы мүмкүн. МВФ бул көрсөткүчтөр жылына орточо 1,8%дан 5,8%ке чейин өсөт деп белгилейт. Бул – туруктуу, бирок жайыраак өсүүнүн белгиси. Ошондуктан экспорттук атаандаштыкты жогорулатуу жана глобалдык суроо-талапка ылайык адаптациялоо маанилүү.
Фонд ошондой эле Кыргызстандын туруктуу өнүгүүсү үчүн сырьёлорго көз карандылыкты азайтып, ишкердикти, кызмат көрсөтүү секторун жана адамдык капиталды өнүктүрүү зарылдыгын баса белгилейт. Мындай кадамдар өлкөнүн экономикалык мүмкүнчүлүктөрүн кеңейтүүгө көмөктөшөт.
Биз буга чейин жазганыбызды эскертебиз, Бишкекте +36 градуска чейин ысык болот.
