Кыргызстанда акыркы беш жыл ичинде өндүрүүчүлөрдүн баалары 76,4 пайызга жогорулаган, мындай маалымат расмий статистикада көрсөтүлгөн, өзгөчө пайдалуу казындыларды казуу, кайра иштетүү өнөр жайы жана энергетика тармактарында кескин өсүш байкалган. Акыркы жылда баанын өсүшү 13,5 пайызды түзүп, 2024-жылы гана дээрлик 20 пайызга жеткен. Өзгөрүүлөр өнөр жай секторун гана эмес, ташуу жана байланыш тарифтерин да камтыды.
Бул тууралуу «InoZpress» шилтеме берүү менен билдирди 24.kg
Адистер өндүрүштүк баалардын өсүшүн бир нече факторлор менен байланыштырууда: дүйнөлүк инфляция, чийки заттын өздүк наркынын өсүшү, валютанын өзгөрүүсү жана энергетикалык рыноктогу өзгөрүүлөр. Эң чоң өзгөрүүлөр пайдалуу казындыларды казуу тармагында байкалган, бул жерде өсүш беш жыл ичинде 90 пайыздан ашкан. Кайра иштетүү өнөр жайында баалар дээрлик 80 пайызга өскөн, ал эми энергетикада 60 пайыздан ашкан.
Кайра иштетүү жана энергетика тармактары басым алдында
Кайра иштетүү өнөр жайы беш жыл ичинде бааларын 79,4 пайызга жогорулаткан. Өзгөчө 2024-жылы өсүш байкалып, бир жыл ичинде көрсөткүч 19,3 пайызды түзгөн. Бул, негизинен, импорттук жабдуулар менен материалдардын кымбатташына жана ишканалардын чыгымдарынын көбөйүшүнө байланыштуу.
Электр энергиясы, газ жана буу менен камсыздаган ишканалар да өсүш боюнча алдыңкы сапта турат. Жыл ичинде бул көрсөткүч 31,2 пайызды, ал эми беш жылда 60,6 пайызды түзгөн. Мындай сандар бизнес менен калктын чыгымдарына түз таасир берип, акыркы товарлардын жана кызматтардын баасына таасир этет.
Пайдалуу казындыларды казуу дээрлик эки эсе кымбаттаган
Казып алуу сектору беш жыл ичинде баалардын өсүшү боюнча абсолюттук лидер болуп, 90,6 пайызга жеткен. Бул дүйнөлүк базарда пайдалуу казындылардын кымбатташы жана кен иштетүүгө кеткен чыгымдардын көбөйүшү менен түшүндүрүлөт. Ага энергия, логистика жана жабдуулар чыгымдары кирет.
2024-жылы, мурунку жылдын аягына салыштырмалуу, казып алуу баалары 14,9 пайызга өскөн. Мындай өсүш ички рынок менен катар сырткы рынокко да таасир берип, өлкөнүн экспорттук мүмкүнчүлүгүн төмөндөтөт.
Ташуу жана байланыш тарифтери ар түрдүү өзгөрдү
Жүк ташуу тарифтери акыркы беш жылда 49,3 пайызга жогорулаган. Өзгөчө темир жол тарифтеринде 57,3 пайыздык өсүш байкалган. Ал эми автожүк ташуулары тескерисинче 42,7 пайызга арзандаган. Суу транспорту боюнча тарифтер өзгөрүүсүз калган.
2024-жылы, 2023-жылдын декабрына салыштырмалуу, жүк ташуу тарифтери 5,9 пайызга төмөндөгөн, бул баанын убактылуу турукташуусун билдириши мүмкүн. Бирок жылдык эсеп менен алганда бул көрсөткүч 7,7 пайызга өскөн, бул жалпы өсүү тенденциясынын уланып жатканын көрсөтөт.
Байланыш жана почта кызматтары да кымбаттады
Юридикалык жактар үчүн байланыш кызматтарынын тарифтери беш жыл ичинде 7,8 пайызга жогорулаган. Почта кызматтары эки эседен ашык кымбаттаган, ал эми электробайланыш 2,1 пайызга өскөн. Бул көрсөткүчтөр өнөр жай же энергетикага салыштырмалуу төмөн болгону менен, байланыш чыгымдары бизнеске да таасир этет.
2024-жылы байланыш тармагындагы тарифтер 0,3 пайызга гана жогорулаган. Өсүш аз болгону менен, ал өндүрүштүк жана инфраструктуралык чыгымдардын жалпы кымбатташ тенденциясына туура келет жана убакыттын өтүшү менен керектөөчүгө кошумча жүк болуп калышы мүмкүн.
Биз буга чейин жазганыбызды эскертебиз, октябрдан тарта Кыргызстанда пенсия көбөйөт.
