2025-жылдын биринчи кварталында Евразия экономикалык биримдигине (ЕАЭС) кирген мамлекеттердин бюджеттик кирешелери өткөн жылдын ушул мезгилине салыштырмалуу өсүшүн көрсөттү. Бул маалыматты Евразия экономикалык комиссиясы жарыялады, анын негизинде Кыргызстан бюджеттик кирешенин өсүшү боюнча алдыңкы орунга чыкты.
Бул тууралуу «InoZpress» шилтеме берүү менен билдирди Kaktus Media
Кыргызстанда бюджеттин кирешелери 68%га өсүп, 181 миллиард сомду түздү. Бул көрсөткүч, ЕАЭСтин башка өлкөлөрүнүн көрсөткүчтөрүнө салыштырганда жогору. Мисалы, Казакстанда өсүү 16,2%, Арменияда 14,1%, Россияда болсо 7,6%ды түздү. Бул санаттар Кыргызстандын экономикалык жактан ийгиликтүү көрсөткүчтөрүн айгинелейт жана өлкөнүн алдыңкы позицияларын тастыктайт.
Кыргызстандын бюджеттик өсүшүнүн себептери
Кыргызстандын консолидденген бюджетине негизги кирешелер салыктардан алынган. НДС (кошумча баа салыгы) 22% жана социалдык төлөмдөр 11%ды түздү. Бул көрсөткүчтөр мамлекеттин туруктуу салыктын базасына ээ экендигин жана социалдык муктаждыктарга каражаттардын жакшы чогултулуп жатканын көрсөтөт.
ЕАЭСтин башка өлкөлөрү менен салыштырганда, Кыргызстандын бюджеттик кирешелери туруктуу жана алдын ала болжолдуу булактарга негизделген. Казакстанда негизги кирешелер пайда салыгы (20%) жана НДС (19%) болсо, Арменияда негизги кирешелердин 27%ы кирешелер салыгынан жана 33%ы НДСтен алынып келет. Ал эми Россияда НДС (21%) жана социалдык төлөмдөр (21%) башкы кирешелер болуп саналат.
Экономикага тийгизген таасири
Консолидденген бюджеттин өсүшү Кыргызстандын экономикасына түздөн-түз таасирин тийгизет. Бюджеттин кирешелеринин көбөйүшү өкмөттүн маанилүү социалдык программаларды жана инфраструктуралык долбоорлорду каржылоого мүмкүнчүлүк берет. Бул өз кезегинде калкдын жашоо сапатын жакшыртууга жана мамлекеттин туруктуу өсүшүнө өбөлгө түзөт. Бюджеттик ийгиликтер өлкөнүн ички жана тышкы инвестициялык аброюн жогорулатууга да жардам берет.
Ошол эле учурда, өлкөнүн келечектеги туруктуу өсүшү үчүн мамлекеттик башкаруунун натыйжалуулугун жакшыртуу жана салыктык кирешелерди көбөйтүү боюнча иш-чараларды улантуу маанилүү. Бюджеттин өсүшү социалдык көйгөйлөрдү чечүү жана жаңы жумуш орундарынын түзүлүшү үчүн дагы маанилүү болот.
ЕАЭСтин башка өлкөлөрү менен салыштыруу
ЕАЭСке мүчө болгон өлкөлөрдүн бюджеттик кирешелеринин өсүшү ар түрдүү. Казакстан, болжол менен жогорудагы көрсөткүчтөрдү көрсөткөндөй, туруктуу өсүштү камсыз кылууда, Армения жана Россия болсо салыштырмалуу орточо көрсөткүчтөрдү көрсөтүүдө. Бул айырмачылыктар экономикалык кырдаалдын, салык саясатынын жана мамлекеттик чыгымдардын көлөмүнүн айырмачылыктарынан улам пайда болгон.
Кыргызстан үчүн маанилүү аспект, бюджеттик кирешелердин өсүшүн жогорулатуу, ички экономиканы бекемдеп жана салыктык базаны кеңейтүү болуп саналат. 2025-жылдын биринчи кварталында Кыргызстан көрсөтүп жаткан ийгиликтер ЕАЭСтин алкагында келечекте дагы өсүүгө өбөлгө түзөт.
Биз буга чейин жазганыбызды эскертебиз, Бишкек шаарында 12-15-июнь күндөрүнө аба ырайы.
