Май айынын башы Кыргызстандын тургундары үчүн аба ырайынын өзгөрүшү менен эле эмес, күтүлбөгөн күчтүү магниттик бороон менен да башталды. Эл аралык метеокосмостук агенттиктердин окумуштуулары мурда орточо интенсивдүүлүктөгү бороонду болжошкон, бирок күн шамалынын агымы күтүлгөндөн алда канча күчтүү болуп чыкты. Бул геомагниттик G1 жана G2 деңгээлдериндеги бороонду пайда кылды, ал атмосферада азыр байкалууда жана бир нече күнгө созулушу мүмкүн.
Бул тууралуу «InoZpress» шилтеме берүү менен билдирди Spaceweather
Магниттик бороондор техникалык системаларга гана эмес, сезимтал адамдардын ден соолугуна да таасир этет. Күн активдүүлүгүнүн жогору болушу навигациянын, радиобайланыштын жана банктардын системаларынын иштешине тоскоол болушу мүмкүн. Кыргызстанда мындай көрүнүштөр тоолуу жана түндүк аймактарда өзгөчө сезилет, анткени бул жерлерде Жердин магниттик талаасы өзгөрүүлөргө көбүрөөк дуушар болот.
Геомагниттик бороон кайдан келип, кантип таралууда
Геомагниттик бороондун себеби — күн плазмасынын активдүү бөлүнүп чыгышы — короналдык массалык чыгаруу, ал бир нече эл аралык байкоо станциялары тарабынан катталган. Ал Жерге болжолдонгон убактан эртерээк жетип, тыгыздыгы орточо көрсөткүчтөн алда канча жогору болду. Бул магнитосферанын кескин бузула башташына алып келди жана планетанын бардык бөлүктөрүнө, анын ичинде Борбордук Азияга да таасирин тийгизди.
NOAA космостук аба ырайы кызматынын жана Meteoagent долбоорунун маалыматына ылайык, 2-май күнү активдүүлүктүн чокусу магниттик бороондор шкаласы боюнча 5 деңгээлге жетти. Ошону менен бирге, 3 жана 4-май күндөрү интенсивдүүлүгү төмөн болгон толкундар күтүлүүдө — болжол менен 4 балл. Мындай шарттарда GPS жана радиотолкундардын ишинде убактылуу үзгүлтүктөр болушу мүмкүн.
Кыргызстандыктардын ден соолугуна жана өзүн сезүүсүнө таасири
Кыргызстандын тургундары магниттик бороондорду өзгөчө сезиши мүмкүн. Жүрөк-кан тамыр оорулары менен жабыркагандар, метеочувствительный адамдар жана улгайган жарандар чарчоо, баш ооруу, кан басымдын өзгөрүшү жана уйкунун бузулушу сыяктуу белгилерди байкашы мүмкүн. Дарыгерлер мындай күндөрү ашыкча чарчабоону, көбүрөөк суу ичүүнү, оор тамактардан баш тартууну жана ачык күндө көп жүрбөөнү сунушташат.
Ошондой эле күн активдүүлүгүнүн күчөшү эмоционалдык туруксуздукту, ачууланууну же шалдуу абалды жаратышы мүмкүн. Бул өзгөчө стресс шартында иштегендерге жана монитор алдында көп убакыт өткөргөн адамдарга тиешелүү. Балдардын жана улгайгандардын абалын да көзөмөлдөө керек, анткени алардын организми тышкы факторлорго өтө сезимтал болот.
Бороондун кесепеттеринен кантип сактануу керек
Адистер магниттик активдүүлүктү алдын ала көзөмөлдөөгө кеңеш беришет. Кыргызстанда Spaceweather жана Meteoagent сыяктуу мобилдик тиркемелер жана сайттар жеткиликтүү, аларда ыкчам божомолдор жарыяланат. Индекс жогору болгон күндөрү сезимтал электроприборлорду өчүрүү, чыңалууну турукташтыруучу түзмөктөрдү колдонуу жана узак түнкү сапарларды пландабоо сунушталат.
Тоолуу райондордо жана байланыш начар жерлерде жашагандар өзгөчө этият болушу керек: магниттик бороондор сигнал сапатына таасир берип, навигациялык түзмөктөрдүн ишин убактылуу бузушу мүмкүн. Банкомат жана онлайн-сервис ээлери да кыска мөөнөттүү үзгүлтүктөрдү эске алышы зарыл.
Кыргызстан космостук аба ырайынын таасиринде
Магниттик бороондор сейрек учурларда өзгөчө кырдаалдарды жаратпаса да, күнүмдүк жашоого тийгизген таасири улам барган сайын байкалып жатат. Күн активдүүлүгү жылдан жылга өсүүдө, ал эми геомагниттик бороондор глобалдык метеорологиялык көрүнүштөрдүн бир бөлүгүнө айланууда. Кыргызстан да магниттик таасирдин орточо зонасында жайгашкан өлкө катары мындай табигый көрүнүштөрдү эске алууга тийиш.
Болжолдоолор боюнча, 4-майдан кийин геомагниттик кырдаал туруктуу болот. Бирок ушул күндөр аралыгында жарандар ден соолугуна жана техникалык жабдууларына көңүл буруп, илимий агенттиктердин жаңыртылган маалыматтарын байкап турушу керек.
Биз буга чейин жазганыбызды эскертебиз, 2-майдагы магниттик бороон — Кыргызстанга кандай таасир тийгизет жана эмне күтүүгө болот.