Жаңы изилдөөлөр тамактануу мүнөзү менен кыздарда биринчи этек кирдин башталыш убактысынын ортосунда байланыш болушу мүмкүн экенин көрсөттү. Саламаттуу тамактанууну карманган катышуучулар менструацияны тез таткан курбуларга караганда кечирээк башташкан. Изилдөө 7500дөн ашуун балага таянып, диета жыныстык жетилүүнүн башталышындагы биологиялык фактор болушу мүмкүн деген божомолду берет.
Бул тууралуу «InoZpress» шилтеме берүү менен билдирди Human Reproduction
Илимпоздор бул көрүнүш баланын бою же дене салмагынын индексинен көз каранды эмес экенин баса белгилешет. Бул ачылыш өзгөчө маанилүү, анткени мурда жыныстык жетилүүнүн эрте башталышы негизинен ашыкча салмак менен байланышкан деп эсептелчү. Жаңы маалыматтар рациондун сапаты — калориясынын эмес — гормоналдык процесстерге таасир этүүчү негизги фактор болушу мүмкүн экенин көрсөтөт.
Канткенде айрым азыктар жыныстык жетилүүнү тездетет же кечеңдетет
Изилдөөдө диетанын сапаты эки шкала менен бааланган: бирөө рациондун пайдалуулугун аныктаган, экинчиси — анын организмде сезгенүү жаратуучу касиетин. Ден соолукка пайдалуу рационго жашылча, буурчак өсүмдүктөрү жана бүтүн дан азыктары кирген. Ал эми сезгенүү жараткан азыктар — мисалы, кайра иштетилген эт жана таттуу суусундуктар — менструациянын эрте башталышына шарт түзгөн.
Изилдөөдө орточо биринчи этек кирдин жашы 13,1 жыл болгон. Бирок ден соолукка зыяндуу рацион менен жашаган кыздарда ал мындан эртерээк башталган. Илимпоздор сезгенүүнү күчөтүүчү азыктар баланын организминде жыныстык жетилүүнү баштоочу гормондордун ишке киришин тездетерин белгилешет.
Тамактануу гормоналдык баланска кантип таасир этет
Негизги гипотезалардын бири — диета жыныстык гормондордун деңгээлине, анын ичинде эстроген жана лептин гормондоруна таасир этиши мүмкүн. Туура эмес тамактануудан улам пайда болгон май ткандары эндокриндик активдүү органга айланып, жыныстык жетилүүнү тездеткен сигналдарды чыгарат. Артыкча салмактагы балдарда лептиндин деңгээли жогору болуп, бул мээге жыныстык жетилүүнү баштоо үчүн сигнал берип коюшу мүмкүн.
Ошондой эле, организмдеги сезгенүү гормондордун деңгээлине түздөн-түз таасир этээри белгиленет. Бул диетасында трансмай жана кант көп балдарда менархенин эрте башталышын түшүндүрөт. Тамак-аш — жөн гана энергия булагы эмес, гормоналдык өнүгүүнүн күчтүү жөнгө салуучусу катары каралат.
Генетика жана тамактануу: башка факторлордун таасири
Изилдөө биринчи этек кирдин башталышына таасир этүүчү башка факторлорду да эске алган. Анын ичинде тукум куучулук, улуттук өзгөчөлүк, социалдык абал, экологиялык уулуу заттарга туш болуу жана дене активдүүлүк деңгээли бар. Ошого карабастан, диета — бул көзөмөлгө алынуучу маанилүү фактор бойдон калууда.
Илимпоздор эң натыйжалуу ыкма — үй-бүлө деңгээлинде пайдалуу адаттарды калыптандыруу экенин белгилешет. Балдарын саламаттуу азыктар менен камсыз кылган жана тамак жасоого катыштырган ата-энелер баланын тамакка болгон мамилесин да оң нукта калыптандырышат.
Кыздар жана өспүрүмдөр үчүн рацион боюнча сунуштар
Туура тамактануу жыныстык жетилүүнүн эрте башталышынын тобокелдигин азайтып гана тим болбостон, баланын жалпы ден соолугуна да оң таасир берет. Күнүмдүк рациондо ар түрдүү түстөгү жашылчалар, бүтүн дан азыктары, өсүмдүк жана жаныбар тектүү белоктор, майы аз сүт азыктары же алардын альтернативалуу түрлөрү болушу керек.
Адистер тамакты сыйлык же жаза катары колдонбоону сунушташат. Ошондой эле, ашыкча көзөмөлдөн баш тартып, ишенимге негизделген жана жеке үлгү менен бекемделген тамактануу маданиятын калыптандыруу маанилүү. Саламаттуу тамактануу — бул убактылуу чара эмес, жашоо образынын туруктуу бөлүгү болушу керек.
Биз буга чейин жазганыбызды эскертебиз, пычакты өткүрдөөнүн 9 тажрыйбалуу жолу.