ScienceAlert маалыматына ылайык, Орегон саламаттык жана илим университетинин окумуштуулары биринчи жолу адамдын терисиндеги кадимки клеткалардын ДНКсын колдонуп жумуртка клеткаларын жаратышты, бул тукумсуздукту дарылоодо маанилүү кадам болушу мүмкүн, жазат InoZpress. Изилдөөчүлөр кошумча хромосомаларды алып салууга мүмкүндүк берген жаңы ыкманы колдонуп, уруктанууга жарактуу ооциттерди түзүшкөн.
Клиникалык колдонууга чейин дагы 10–15 жыл талап кылынары күтүлүүдө, бирок эксперимент соматикалык клеткаларды жумуртка клеткасына айландыруу принципиалдуу мүмкүн экенин далилдеди. Бул натыйжа өзүнүн жыныс клеткаларынын сапаты начар же таптакыр жок болгон миллиондогон адамдарга үмүт жаратат.
Митомейоз ыкмасы кантип иштейт
Изилдөөнүн негизинде «митомейоз» деп аталган техника турат. Анын маңызы — теринин ядросу алынган клетканы донордук жумуртка клеткасына киргизүүдө. Ал жумуртка клеткасынан өзүнүн ядросу алдын ала алынат. Андан соң клетка 23 хромосома гана калгыдай болуп жарымын сыртка чыгарууга мажбурланат. Мындай гаплоиддик ооцит уруктандырылгандан кийин диплоиддик эмбрион пайда болушу мүмкүн.
Бул ыкма аркылуу 82 функционалдуу жумуртка клеткасы түзүлгөн. Алардын бир бөлүгү уруктандырылып, өнүгүү процесси башталган. Бирок көпчүлүгү 4–10 клетка стадиясында токтоп калган. Болгону 9% гана бластоцистага жеткен. Бул көрсөткүч аз болгону менен методдун иштей турганын биринчи жолу тастыктады.
Кыйынчылыктар жана чектөөлөр
Башкы көйгөйлөрдүн бири — кошумча хромосомалардын туш келди чыгарылып салынышы болду. Бул процесс азырынча толугу менен көзөмөлдөнө албайт. Натыйжада алынган бластоцисталарда хромосомалык аномалиялар байкалган. Окумуштуулар белгилешкендей, эмбрион толук кандуу 46 хромосомадан (ар бир ата-энеден 23төн) турмайынча, ал нормалдуу өнүгө албайт.
Эми илимий топ хромосомалардын туура бөлүнүшүн камсыз кылуунун жолдорун издеп жатат. Бул изилдөөлөр дагы кеминде он жылга созулат деп болжолдонууда. Бирок митомейоз ыкмасынын принципиалдуу мүмкүн экенин көрсөтүү репродуктивдик биологияда чоң кадам болуп эсептелет.
Медицина үчүн мааниси
Бул иш репродуктивдик медицинанын жаңы мүмкүнчүлүктөрүн ачууда. Келечекте мындай ыкмада өзүнүн жумуртка клеткалары же сперматозоиди жок жуптарга жардам берилиши мүмкүн. Ошондой эле оорунун же дарылоонун натыйжасында төрөт мүмкүнчүлүгүн жоготкондор үчүн да жол ачылат.
Азырынча тажрыйбалар лаборатория деңгээлинде гана жүргүзүлүп, эмбриондор алты күндөн кийин токтотулган. Бирок бул ачылыш келечектеги илимий изилдөөлөр үчүн негиз болуп, тукумсуздукту дарылоого жаңы ыкмаларды киргизүүгө шарт түзөт.
Биз буга чейин жазганыбызды эскертебиз, ата-энеле кантип узак өмүрдү урпактарына өткөрүп беришет.
