Түштүк Дания университетинин окумуштуулары тарабынан жүргүзүлгөн жана PLOS Medicine журналында жарыяланган изилдөөдө эркектер аялдарга салыштырмалуу гипертония, диабет жана ВИЧ/СПИД ооруларынан көбүрөөк каза болгону аныкталды. Дүйнөнүн ар кайсы өлкөлөрүнөн чогултулган маалыматтарга ылайык, эркектер бул оорулар менен көбүрөөк ооруп, өлүм көрсөткүчү да жогору болгон. Мындан тышкары, эркектердин медициналык жардамга кайрылуу деңгээли төмөн экени белгилүү болду.
Бул тууралуу «InoZpress» шилтеме берүү менен билдирди SciTechDaily
Окумуштуулардын айтымында, эркектер менен аялдардын ооруларынын арасындагы айырмачылыктар биологиялык гана себептерден эмес, социалдык жана жүрүм-турум факторлорунан да улам келип чыгат. Мисалы, эркектер арасында тамеки тартуу көбүрөөк кездешет жана алар врачтарга аз кайрылышат, ал эми аялдар арасында ашыкча салмак кеңири жайылган. Ошондуктан саламаттыкты сактоо чөйрөсүндө гендердик өзгөчөлүктөрдү эске алган жаңы стратегияларды иштеп чыгуу зарылчылыгы пайда болууда.
Эркектер эмне үчүн бул оорулардан көбүрөөк жабыркашат?
Окумуштуулар оорулардын өнүгүү жолундагы ар бир этапта эркектер менен аялдардын ортосундагы айырмачылыктарды аныкташты. Мисалы, гипертония боюнча 200, диабет боюнча 39, ал эми ВИЧ/СПИД боюнча 76 өлкөдө эркектер аялдарга салыштырмалуу медициналык жардамга сейрек кайрылышат. Бул эркектер арасында оорулардын кеч аныкталып, өлүмдүн көбөйүшүнө алып келет.
Ошондой эле көптөгөн медициналык программаларда эркектер менен аялдардын айырмачылыктары эске алынбай, бардык бейтаптарга бирдей сунуштар берилери аныкталды. Натыйжада, эркектер профилактикалык текшерүүлөргө жана дарылоого азыраак катышып, ден соолуктары начарлап, оорулар күчөп кеткен учурлар көбөйөт.
Жашоо образындагы факторлордун таасири
Изилдөөдө жашоо образынын жана жүрүм-турум факторлорунун гипертония, диабет жана ВИЧ/СПИД ооруларынын өнүгүшүнө түздөн-түз таасири бар экени белгиленет. Эркектерде тамеки тартуу кеңири жайылгандыктан, гипертония жана жүрөк-кан тамыр ооруларына кабылуу коркунучу жогору. Ал эми аялдар арасында ашыкча салмак көбүрөөк кездешет, бул экинчи типтеги диабетке алып келиши мүмкүн.
Мындан тышкары, эркектер өз ден соолуктарына кам көрүү боюнча азыраак аракеттенишип, дарыгерлердин кеңешин аткарууга анча көңүл бурбайт. Натыйжада, оорулар кеч аныкталып, дарылоо эффективдүүлүгү төмөндөйт. Ошентип, жашоо образы эркектер менен аялдардын ден соолугу жана өмүр узактыгынын ортосундагы айырмачылыкты жогорулаткан негизги фактор болуп саналат.
Эркектердин өлүмүн азайтуу үчүн кандай чаралар көрүлүшү керек?
Жагдайды жакшыртуу үчүн окумуштуулар гендердик айырмачылыктарды эске алган медициналык программаларды сунушташат. Бул эркектердин профилактикалык текшерүүлөргө жана убагында медициналык жардам алууга катышуусун жогорулатууга мүмкүндүк берет. Натыйжада ооруларды алгачкы этаптарында аныктап, өлүм деңгээлин азайтууга болот.
Ошондой эле эркектер арасында сергек жашоо образын жайылтуу өзгөчө маанилүү. Тамеки тартууну токтотууга багытталган программалар жана врачтарга убагында кайрылуунун зарылчылыгын түшүндүргөн иш-чаралар эркектердин жүрүм-турумун өзгөртүүгө жана оорулардын тобокелдигин азайтууга жардам берет.
Медициналык статистикага жаңы ыкма киргизүүнүн зарылдыгы
Жынысына жараша топтолгон медициналык маалыматтын жоктугу саламаттыкты сактоо тармагындагы теңсиздикти аныктоону жана жоюуну татаалдантат. Окумуштуулар эркектер менен аялдардын оорулары жана өлүм көрсөткүчтөрү боюнча маалыматтарды өзүнчө чогултуунун жана талдоонун зарылдыгын баса белгилешет. Мындай маалыматтар саламаттыкты сактоо тармагында эффективдүү чараларды иштеп чыгууга негиз болот.
Гендердик өзгөчөлүктөрдү эске алган жаңы медициналык стратегияларды иштеп чыгуу жана ишке ашыруу эркектер менен аялдар арасындагы айырмачылыктарды азайтууга жана алардын өмүрүн узартууга жардам берет. Натыйжада, медициналык жардам сапаттуу жана натыйжалуу болот.
Биз буга чейин жазганыбызды эскертебиз, жаңы диабет түрү расмий түрдө тааныды.
